Ο Crataegus, γνωστός και ως Τρικοκκιά, Μουρζιά, Μπουρμπουτζελιά, Ξανθή Τσαπουρνιά, Τσιατσιά και Ξαγκαθιά, της τάξης των ροδωδών που περιλαμβάνει περίπου 200 είδη.
Είναι θάμνος ή μικρό δέντρο με λοβωτά φύλλα. Άλλα είδη έχουν κίτρινους κι άλλα ασπριδερούς ή μαύρους καρπούς. Τα κλαδιά και ο κορμός τους φέρουν αγκάθια με μήκος 1-3 εκατοστά.
Δραστικές ουσίες: περιέχει φλαβονοειδή, λευκοανθρακυανίδες και τριτερπενικά παράγωγα.
Ιδιότητες : Ισχυρό καρδιοτονωτικό, που επιτρέπει την αποκατάσταση κάθε ανωμαλίας της καρδιάς (υπέρταση, υπόταση, ταχυπαλμία, αρρυθμία). Διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία γι’ αυτό ενδείκνυται στην αρτηριοσκλήρωση. Στην ουσία ο Κράταιγος κάνει κραταιό τον καρδιακό μυ. Παράλληλα, δρα βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος μέσα στο κεφάλι και ως εκ τούτου αυξάνει την ποσότητα του οξυγόνου στον εγκέφαλο.
Φαίνεται πως ο Κράταιγος μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια για μείωση της ολικής και της LDL χοληστερίνης. Αυτό οφείλεται στην αύξηση της απέκκρισης της χολής, κάτι που οδηγεί σε μείωση σύνθεσης χοληστερόλης και ενίσχυση των υποδοχέων της LDL.
Ακόμα, είναι σπασμολυτικός και καταπραϋντικός και πολύ αποτελεσματικός στην καταπολέμηση της αϋπνίας που οφείλεται σε νευρική υπερένταση καθώς ελαττώνει τις εξάψεις του νευρικού συστήματος και της στηθάγχης. Ο Κράταιγος θεωρείται και φυτό αντιπυρετικό (ιδιαίτερα κατά του τριήμερου πυρετού). Αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι το θεωρούσαν έμβλημα της ελπίδας. Τα μέρη του μπορούν να συνδυαστούν με άλλα βότανα όπως άνθη φλαμουριάς, τσουκνίδα, άνθη από κόκκινο τριφύλλι, ροδοπέταλα και Αχιλλέα.
Τέλη του καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου κάνουν την εμφάνιση τους τα κόκκινα μούρα του. Τα συλλέγουμε συνήθως στο τέλος Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου. Ο Κράταιγος ευδοκιμεί παντού στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται πότισμα και είναι από τους πλέον κατάλληλους θάμνους, για τη δημιουργία φράχτη προστασίας.
Ο καρπός του τρώγεται αλλά συνήθως φτιάχνουμε από αυτόν μαρμελάδα, σιρόπι και κρασί. Επίσης μπορούμε να αποξηράνουμε τον καρπό και να απολαμβάνουμε τις θεραπευτικές του ιδιότητες όλο τον χειμώνα με ζεστά ροφήματα. Οι καρποί του είναι πλούσιοι σε βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά και από αυτούς μπορούν να παρασκευαστούν βάμματα.
Το τσάι με Κράταιγο σε συνδυασμό με διάφορους άλλους καρπούς και βότανα, προσφέρει χαλάρωση και έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες αλλά και χαλαρωτικές, που το καθιστούν απαραίτητο αφέψημα για τις δύσκολες, γεμάτες στρες μέρες μας.
Η συστηματική και μακροχρόνια κατανάλωση του Κράταιγου δεν παρουσιάζει παρενέργειες, όταν βέβαια τηρείται η προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία, που κυμαίνεται μεταξύ 1,6-9 γρ. Έχει θεαματικά αποτελέσματα ακόμα και το χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης. Έρευνες που έχουν διενεργηθεί, συνιστούν ημερησίως 4 φλιτζάνια τσάι για να διασφαλίσουμε τα αναρίθμητα οφέλη του στην υγεία μας.
Αν και γενικά ο Κράταιγος θεωρείται ασφαλής για τους περισσότερους ενήλικες για βραχυπρόθεσμη λήψη (έως 16 εβδομάδες), είναι πιθανό σε κάποιους να προκαλέσει αίσθημα ναυτίας, ζαλάδα, κούραση, στομαχικές διαταραχές, αϋπνία, αύξηση παλμών, πονοκέφαλο, εφίδρωση ή άλλα προβλήματα. Η λήψη του στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό θα πρέπει να αποφεύγεται.
Είναι επίσης πολύ πιθανό να αλληλεπιδράσει με πολλά φάρμακα για καρδιαγγειακές παθήσεις, γι’ αυτό και χρειάζεται πολύ προσοχή και συνεννόηση με τον γιατρό που σας παρακολουθεί. Για παράδειγμα, ενδεχομένως η λήψη του να μειώσει την αρτηριακή πίεση, γι’ αυτό αν ληφθεί παράλληλα με αγωγή για υπέρταση, είναι πιθανό η πίεση να πέσει πολύ χαμηλά και να φτάσουμε στο άλλο άκρο. Άλλες φορές πάλι, έχει παρατηρηθεί πως ο Κράταιγος μπορεί να αυξήσει τη ροή του αίματος. Εάν συνδυαστεί με φάρμακα που έχουν την ίδια ιδιότητα αυξάνεται η πιθανότητα ζάλης.
Βότανα και γιατροσόφια του Αγίου Όρους
Επιμέλεια – Κείμενο: Μαρία Κάπλα
