Είναι συχνό φαινόμενο ο ερχομός ενός μωρού να επιφέρει σημαντικές εναλλαγές στη διάθεση της μητέρας που να κυμαίνονται από τη χαρά στη θλίψη και αντίστροφα.
Κάποιες μητέρες μπορεί να έχουν χάσει την όρεξή τους, να δυσκολεύονται να κοιμηθούν ακόμη και όταν το μωρό κοιμάται και να αισθάνονται θλίψη. Τα συμπτώματα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά, ονομάζονται επιλόχεια μελαγχολία (baby’s blues).
Μη ξεχνάμε ότι κάθε φορά που γεννιέται ένα μωρό, γεννιέται και μια μητέρα, σηματοδοτείται μια αλλαγή ταυτότητας, μια “μεταμόρφωση” από εκείνη της γυναίκας σε εκείνη της μητέρας και κάθε σημαντική αλλαγή στη ζωή μας πάντοτε έρχεται με εναλλαγές στη διάθεση μέχρι να επέλθει η αποδοχή της νέας κατάστασης.
Τα συμπτώματα της επιλόχειας μελαγχολίας συνήθως εμφανίζονται τρεις με τέσσερις μέρες μετά τον τοκετό και συνήθως εξαφανίζονται από μόνα τους μετά από 10 μέρες. Όταν όμως τα συμπτώματα είναι πιο έντονα ή διαρκούν πολλές μέρες ενδέχεται τότε να μιλάμε για ‘επιλόχεια κατάθλιψη’.
Για ποιους λόγους εμφανίζεται η επιλόχεια κατάθλιψη;
Οι λόγοι που εμφανίζεται η επιλόχεια κατάθλιψη είναι πολλοί και διαφορετικοί. Μπορεί να εμφανίζεται όταν υπάρχει γενετική προδιάθεση για κατάθλιψη, λόγω των ορμονολογικών αλλαγών ή και της αλλαγής της εικόνας του σώματος της γυναίκας, με την άδεια -πλέον- και χαλαρή κοιλιά και τους πρησμένους και συχνά πληγωμένους μαστούς. Άλλος παράγοντας μπορεί να είναι η δυσκολία προσαρμογής της γυναίκας σε αυτόν το νέο ρόλο, ή οι πολύ υψηλές της προσδοκίες σε σχέση με αυτόν, κάτι το οποίο μπορεί να ερμηνεύεται λανθασμένα από τη γυναίκα ως αποτυχία της, ενισχύοντας το αίσθημα της μελαγχολίας.
Ποια είναι τα πιο κοινά χαρακτηριστικά;
Τα πιο συνηθισμένα σημάδια είναι πεσμένη διάθεση, έντονη θλίψη, έλλειψη ικανοποίησης για δραστηριότητες που παλαιότερα φαίνονταν ευχάριστες, έλλειψη ενδιαφέροντος προς το μωρό ή ακόμη και επιθετικότητα προς αυτό, ευσυγκινησία χωρίς προφανείς λόγους, άγχος, κόπωση, μείωση ή αύξηση βάρους, εμμονές και ανεξήγητες ιδεοληψίες που αφορούν το βρέφος (π.χ. ότι μπορεί να πεθάνει, ή ότι μπορεί να του κάνει κακό), ανεπαρκή λίμπιντο κ.α.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με την κούραση που βιώνουν όλες οι μητέρες ιδιαίτερα κατά τη πρώτη περίοδο της λοχείας μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη υπερένταση και δυσκολία ύπνου με αποτέλεσμα η μητέρα να ξυπνά ακόμα περισσότερες φορές κατά την διάρκεια της νύχτας με άγχος για το αν για παράδειγμα τάισε το μωρό ή αν του συνέβη κάτι κακό, ενισχύοντας πάλι το αίσθημα θλίψης και αβοηθητότητας.
Πώς μπορώ να βοηθηθώ;
Είναι σημαντικό οι γυναίκες αυτές να έχουν ένα δυνατό υποστηρικτικό περιβάλλον, να εκφράζουν αυτά που νιώθουν χωρίς το φόβο να θεωρηθούν “κακές” μητέρες ή αγνώμονες και να μη διστάσουν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό εάν αισθανθούν ότι η κατάσταση ξεφεύγει από τα χέρια τους. Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι κάτι που αντιμετωπίζεται αλλά εάν δεν συμβεί εγκαίρως μπορεί να χαθεί η όμορφη κατά τα άλλα περίοδος της λοχείας.
Ο ειδικός μπορεί να ανακουφίσει τη μητέρα με άμεσες τεχνικές χαλάρωσης για μείωση του άγχους και ύστερα να τη βοηθήσει να αναγνωρίσει και να τροποποιήσει τις πεποιθήσεις και συμπεριφορές που δημιουργούν και συντηρούν τη δυσκολία προσαρμογής σε αυτή τη νέα κατάσταση.
Επίσης έχει βρεθεί συσχετισμός ανάμεσα στο έντονο άγχος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και την εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι όποια γυναίκα έχει έντονο άγχος θα εμφανίσει και τη διαταραχή.
Ωστόσο μια υποστήριξη από ειδικό για την διαχείριση άγχους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης θα μπορούσε να λειτουργήσει προληπτικά και διορθωτικά όσον αφορά την πιθανή εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης.
της Ουρανίας Ζερικιώτη, Ψυχολόγου
