Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας μπορεί να θεωρηθεί ότι ιδρύθηκε το 1930 ως Νυχτερινή Εμπορική Επαγγελματική Σχολή του ΕΒΕΘ, για αυτό και έφερε ως πρώτο του σήμα τον Ερμή (σήμα του ΕΒΕΘ).

Επισήμως το έτος ίδρυσης είναι το 1948 όταν ιδρύθηκε η «εν Θεσσαλονίκη Ανωτέρα Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών» (ΑΣΒΣ), η οποία όμως άρχισε να λειτουργεί κατά το ακαδημαϊκό έτος 1957-58. Τότε υποδέχτηκε τους πρώτους 272 φοιτητές.

Το 1958 ήρθε η ανωτατοποίησή του και μετονομάστηκε σε «Ανωτάτη Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών Θεσσαλονίκης» με τη συντομογραφία «ΑΣΒΣΘ». Το 1966 μετονομάστηκε σε «Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης» και γίνεται γνωστή με το ακρωνύμιο «ΑΒΣΘ».
Το 1987, μετά από ψηφοφορία της Συγκλήτου, μετονομάστηκε σε «Αλεξάνδρειο Μακεδονικό Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης».
Τον Απρίλιο του 1989, όμως, επί υπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου, απαλείφθηκε η λέξη «Αλεξάνδρειο» από την ονομασία του ιδρύματος. Να υπενθυμίσω ότι λίγα χρόνια αργότερα, το 2009, ο ίδιος άνθρωπος ως Πρωθυπουργός έσπευσε να βάλει τη χώρα με συνοπτικές διαδικασίες στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το 1990 μετονομάστηκε μετά πολλών δυσκολιών σε «Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών» και κατόπιν μεσολάβησης του πρώην υπουργού Στέλιου Παπαθεμελή, καθώς κάποιοι θέλανε να απαλειφθεί τελείως και το όνομα «Μακεδονία». Το θέμα του ονόματος απασχόλησε εκτενώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της εποχής και μάλιστα εστάλη ψήφισμα διαμαρτυρίας στο Υπουργικό Συμβούλιο της κυβέρνησης Ζολώτα. Τελικά εγκρίθηκε και δεν απαγορεύθηκε το αυτονόητο!

Το 2004 ιδρύθηκαν τα αποκεντρωμένα της τμήματα σε Έδεσσα και Νάουσα, αλλά συγχωνεύθηκαν το 2013 με το Σχέδιο «Αθηνά» όταν αφαιρέθηκε και ο προσδιορισμός «Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών». Στα πρώτα της βήματα, η ΑΣΒΣΘ δεν διέθετε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και ήταν μισθωμένες. Ο πρώτος χώρος φιλοξενίας της Σχολής (1958-1959) ήταν ο τρίτος όροφος του νεοκλασσικού οικήματος στη διασταύρωση της οδού Κομνηνών με τη Φραγκλίνου Ρούσβελτ 21 (σημερινή Μητροπόλεως), εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το ξενοδοχείο Excelsior.

Έπειτα, και για μια περίπου δεκαετία, στεγάστηκε σε διαμερίσματα του κτηρίου επί της Βασιλέως Κωνσταντίνου 45 (σημερινή Λεωφόρος Νίκης). Το 1969, και για 21 χρόνια, το επόμενο κτήριο στο οποίο φιλοξενήθηκε η ΑΒΣΘ ήταν στον αριθμό 3 της οδού Αγ. Σοφίας, σε κτήριο ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, εκεί όπου προηγουμένως λειτουργούσαν από το 1929 τα ιστορικά Ελληνικά Εκπαιδευτήρια Θηλέων Βαλαγιάννη. Το ζευγάρι εκπαιδευτικών μέσης εκπαίδευσης Εμμανουήλ και Σταματία Βαλαγιάννη, πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα της πόλης μας.

Επιπλέον, ο Μανώλης Βαλαγιάννης, μάλιστα, υπήρξε αγωνιστής του Μακεδονικού Αγώνα και πρόεδρος της ΧΑΝΘ μετά την Κατοχή για δέκα χρόνια. Η Αγίας Σοφίας 3 υπήρξε η έδρα της ΑΣΒΣΘ επί 21 χρόνια. Η Βιβλιοθήκη, όμως, της Σχολής στεγάστηκε την περίοδο 1972-1974 επί της Προξένου Κορομηλά 17, και έπειτα μεταφέρθηκε επί της Τσιμισκή 45. Μετά το σεισμό του 1978 το κτήριο της Αγίας Σοφίας υπέστη φθορές και η ΑΣΒΣΘ σκόρπισε. Εκείνο το διάστημα, τα μαθήματα γίνονταν στον κινηματογράφο «Ιντεάλ» επί της Αγίου Δημητρίου 210. Να σημειωθεί, επίσης, ότι οι εξετάσεις του Ιουνίου 1978, έγιναν στους χώρους όπου στεγαζόταν το 4ο ΚΕΤΕ έναντι της εισόδου του Λιμανιού και σε ένα περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης.

Το σημερινό κτήριο του Πανεπιστημίου ανεγέρθηκε σε χώρο 29.273 τ.μ. του συνοικισμού Αγίας Φωτεινής, επί της οδού Κονίτσης (σημερινής Γρηγορίου Λαμπράκη). Χρειάστηκαν περίπου δεκαπέντε χρόνια για να μπορέσει η Σχολή να αξιοποιήσει το οικόπεδο, καθώς έπρεπε να απομακρυνθούν οι καταπατητές και να αποζημιωθούν, δικαστικά, οι μικροϊδιοκτήτες. Το ιδιόκτητο, πλέον, κτήριο ανεγέρθηκε μέσα σε μια εξαετία, την περίοδο 1985-1991, και σχεδιάστηκε με μεγάλα ανοίγματα για να υπάρχει άπλετος φυσικός φωτισμός. Λόγω της ουσιαστικής αναβάθμισης του Ιδρύματος επανεμφανίστηκαν προβλήματα στέγασης από τις αρχές της νέας χιλιετίας. Τότε, η Πρυτανεία κατάφερε και πέτυχε να υπογραφθεί η επέκταση των εγκαταστάσεων στους διπλανούς χώρους του παλιού 424 ΓΣΝΕ, όμως το Ελληνικό Δημόσιο δεν τήρησε ποτέ την υπογραμμένη δέσμευσή του.

Κατά καιρούς έχουν αναγορευθεί ως επίτιμοι διδάκτορες του Πανεπιστημίου Μακεδονίας διάφορα σημαίνοντα πρόσωπα όπως ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος (μεταθανάτια αναγόρευση), ο καθηγητής Οικονομικών του Harvard Robert Barro, ο Κάρολος Παπούλιας, ο Δημήτριος Χριστόφιας, ο Βαρθολομαίος ο Α’, ο Μίκης Θεοδωράκης και πολλοί άλλοι. Σήμερα, το ΠΑΜΑΚ, αποτελείται από τέσσερις Σχολές, οι οποίες συγκροτούνται από συνολικά οχτώ Τμήματα. Σπουδάζουν σε αυτό πάνω από 10.000 φοιτητές. Και όλοι αυτοί μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο μπορούν να δουν τη ζωφόρο με την τεράστια και μακραίωνη ιστορία της πόλης μας.

Πηγή: «Πανεπιστήμιο Μακεδονίας 60 χρόνια δημιουργικής προσφοράς: Επετειακό Λεύκωμα 1957-2017»

Επιμέλεια – Έρευνα: Χρήστος Μπουτάτος