Βρισκόμαστε στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η Νομαρχία της Θεσσαλονίκης κατάφερε να εισρεύσει στο άβατο μέχρι τότε Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) το 1984 και κατόπιν Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης (Λεμπέτι) το 1986.

Σώτος Ζαχαριάδης, ζωγράφος- δάσκαλος ζωγραφικής των κρατουμένων των δικαστικών φυλακών Επταπυργίου 1984-1989
Τίτλος: Επταπύργιο
Χρονολογία: 2019
Υλικά: λάδι σε ξύλο
Διαστάσεις: 92Χ112 εκ.

Δευτέρα, ένα γκρι πρωινό, ο μεταλλικός ήχος του παραθύρου της σιδερένιας πόρτας των Δικαστικών Φυλακών του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ) ακούστηκε και μια φωνή απαντά: «Ο δάσκαλος ζωγραφικής»! Με συνοδεύει ο φύλακας ανάμεσα από τα συρματένια πλέγματα του επισκεπτηρίου της φυλακής και ανεβαίνουμε τα σκαλιά του φυλάκιου, ανάμεσα στις ακτίνες των προαύλιων χώρων. Εκεί στεγάζονταν το Εργαστήριο Ζωγραφικής των κρατουμένων.

Το Εργαστήριο Ζωγραφικής, ένα μικρό παράθυρο για τον έξω κόσμο, ένα παράθυρο χωρίς κάγκελα και ένας χώρος συνάντησης και έκφρασης, λειτούργησε με άνδρες κρατούμενους μέχρι το κλείσιμο της φυλακής και την μεταφορά της στις πρώην στρατιωτικές φυλακές Διαβατών το 1989.

Η ζωγραφική ημερεύει τον άνθρωπο…
Στην χάραξη γραμμών και στην ρευστότητα των χρωμάτων, μέσα από το ανθρώπινο χέρι, ο άνθρωπος κάθε ηλικίας, γνωστικής βαθμίδας και δεξιότητας συναντά τον βαθιά μέσα του εαυτό, γίνεται Δημιουργός.
Η χαρά του δημιουργού μπρος στο δημιούργημα είναι μεγάλη.

Έργα των κρατουμένων του Επταπυργίου έχουν εκτεθεί στο Μουσείο Προσφύγων στον Δήμο Νεάπολης-Συκεών το 2019 και στο Μουσείο Επταπυργίου με τίτλο: Βιώματα-Μνήμες-Κατοικήσεις το 2020.

Ο Θεσσαλονικιός ζωγράφος Σώτος Ζαχαριάδης, ήταν δάσκαλος ζωγραφικής των κρατουμένων των δικαστικών φυλακών Επταπυργίου 1984-1989 και από το 1986 μέχρι σήμερα των ασθενών του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Ζει και εργάζεται στην Θεσσαλονίκη. www.sotos.gallery

Η ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ
Ο χώρος της απομόνωσης ήταν ο χειρότερος τόπος της φυλακής. Υγρός, χωρίς παράθυρα και φυσικά ο χώρος τιμωρίας.
Όταν στου πόνου τη βραδυά
Πέφτει η αμπάρα η βαρυά…
Εγώ ρουφώ με απονιά
Στης Φυλακής μου την γωνιά!
Δ.Φ.Ε. Δικαστικές Φυλακές Επταπυργίου

ΕΞΩΤΙΚΟ ΝΗΣΙ
Το ακριβώς αντίθετο της φυλακής είναι η ελευθερία.
Αν η ελευθερία θα ζωγραφίζονταν με ένα τρόπο αυτός θα ήταν ένα εξωτικό έρημο νησί.
Μακριά από τον κόσμο και τους ανθρώπους.
Ένα εξωτικό νησί που μόνο μέσα από μια ζωγραφιά μπορείς να βρίσκεσαι εκεί.
Ελεύθερος.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ
27-5-87
Άλλες 4 μήνες και 9 μέρες για να πάω στο εφετείο μου (6 Οκτωβρίου) .
Βαρέθηκα 2 χρόνια σε αυτήν την τρύπα που ονομάζουν φυλακή.
Ζω με την αγωνία και τον φόβο μήπως μου έρθει κανένα παλιό- ξεχασμένο δικαστήριο, καμμιά μεταγωγή.
Η ώρα είναι 9, είμαστε κλειστά, περιμένω να ανοίξει για να κάνω λίγο κουσκούσι με την Λη.

Στο απόσπασμα από το ημερολόγιο φανερώνεται ο αδυσώπητος χρόνος της φυλακής.
Χρόνια, μήνες, μέρες, ώρες…
Το απόλυτο παρόν, η ώρα είναι 9.
Και η απέραντη μοναξιά.

ΘΕΑ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Βλέπουμε τα ομαδικά κτίρια κράτησης, τον προαύλιο χώρο και πίσω τα τείχη του Επταπυργίου.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ

Η γλώσσα της φυλακής
αστονομια … αστυνομία
1 άφροπα … 1 άνθρωπος
ΚΡΗΜΑΡΑ … ΚΡΕΜΑΛΑ
2 αφροπο … 2 άνθρωποι

Ο Δημήτριος όπως και αρκετοί συγκρατούμενοί του δεν ήξεραν γράμματα.
Ότι ήξεραν να γράφουν ήταν από αυτά που άκουγαν η όπως τα άκουγαν.
Η θανατική ποινή φυσικά δεν υπήρχε στην χώρα μας, όμως στο μυαλό αυτών των νέων, ο μύθος της αστυνομίας και της καταδίκης ήταν βαθιά ριζωμένος μέσα τους.
Φυσικά το τμήμα εκμάθησης γλώσσας για κρατούμενους ήταν το αμέσως επόμενο μετά την ζωγραφική.

Ο ΧΩΡΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ

Σε αυτό το σχέδιο με μολύβι παρατηρούμε ότι ο χώρος διαμονής στις φυλακές Επταπυργίου ήταν ομαδικός.
Από τους τοίχους λείπουν σοβάδες, ένα ράφι τα ρούχα κρεμασμένα στις κρεμάστρες, ένα ραδιόφωνο, τσιγάρα…
Εδώ έμενε ο κρατούμενος πολλές φορές περισσότερο από δύο χρόνια.

Όλα τα έργα που ζωγραφίστηκαν στην διάρκεια της λειτουργίας του εργαστηρίου
(τρία πρωϊνά την εβδομάδα 9.00 με 12.00) ήταν σε μπλοκ Α4 και σε στρατσόχαρτο.
Διαστάσεων μέχρι 35Χ50 εκ. Με μολύβια και χρώματα σε σκόνες με αυγά από τα μαγειρεία της φυλακής. Άλλα χρώματα ήταν απαγορευμένα.

Κείμενο: Ζώτος Ζαχαριάδης
Φώτο: Προσωπικό αρχείο Σώτου Ζαχαριάδη (έργα κρατούμενων δικαστικών φυλακών Επταπυργίου 1984-1989)
Επιμέλεια άρθρου : Ευαγγελία Μεϊμέτη

Στην επόμενη ανάρτηση
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΕ ΑΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΤΑ ΝΕΡΑ
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΟ ΛΕΜΠΕΤΙ
1986-2024