Θεσσαλονίκη δεν είναι μόνο η Παραλία, ο Λευκός Πύργος, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, οι δημιουργίες των μεγάλων αρχιτεκτόνων (Ποζέλι, Παιονίδη, Αριγκόνι, Εμπράρ Pleyber κλπ) ή η κοσμοπολίτικη Περιοχή των Εξοχών.

Θεσσαλονίκη είναι και τα άγνωστα μέρη που μας παρουσιάζει ο Θωμάς Νεδέλκος σε μια επιλογή από τις αμέτρητες φωτογραφικές περιηγήσεις του. Μας λέει και μας δείχνει ο ίδιος:

Γεννήθηκα, μεγάλωσα, έζησα (και συνεχίζω να ζω) στην Θεσσαλονίκη, με μικρές εξαιρέσεις τα χρόνια του στρατού, του μεταπτυχιακού και του πρώτου διορισμού στην Φλώρινα.

Την πρώτη μου φωτογραφική μηχανή την απέκτησα όταν πήγαινα στο δημοτικό σχολείο. Ήταν μια πλαστική, φτηνή, μαύρη Sabina, made in Greece, με 2 κουμπιά μόνο (ένα για να γυρίζει το φιλμ και ένα για να βγάζει φωτογραφίες), χωρίς καμία ρύθμιση. H πρώτη αμιγώς φωτογραφική εξόρμηση έγινε το 1972 στην Άνω Πόλη (δευτεροετής φοιτητής).

Για αυτό το σημείωμα, το μεγάλο αρχείο που έχω συγκεντρώσει έκτοτε, δημιουργεί προβλήματα επιλογής.

Τα παλιά κτήρια της Θεσσαλονίκης φαντάζουν σαν πρώτη προτεραιότητα, αλλά, βλέποντας τις αναρτήσεις αυτής της ενότητας (Thessaloniki my home) διαπιστώνει κανείς ότι έχουν την μερίδα του λέοντος, οπότε σκέφτηκα να αναφερθώ σε κάποια άλλα μέρη της πόλης, μέρη λίγο- πολύ άγνωστα, μέρη εκτός των συνήθων εξορμήσεων, μέρη ξεχασμένα.

Τα μέρη αυτά τα ανακάλυψα, μετά το 2000 (για κοντά 50 χρόνια δεν ήξερα καν την ύπαρξή τους), αλλά όλα τους μου προξένησαν μια (μικρότερη ή μεγαλύτερη) έκπληξη (όχι πάντα ευχάριστη).

1) Το μονοπάτι της Περιφερειακής Τάφρου

Μπορεί κανείς να περπατήσει σ’ αυτό το μονοπάτι παράλληλα και δίπλα στην περιφερειακή τάφρο από την Άνω Τούμπα έως αρκετά μετά τον δρόμο που οδηγεί στην Πυλαία και να φτάσει πέρα από την εκκλησία της Αγίας Κυριακής. Το μονοπάτι έχει μήκος περίπου 3 Km.

Πράσινο, ήχοι από πουλιά, γεφυράκια και λίγοι περαστικοί (τρέξιμο, βόλτα, μόνοι τους ή με τον σκύλο τους). Υπάρχουν σημεία που στον περιβάλλοντα χώρο δεν υπάρχει τίποτα που να μαρτυρεί ανθρώπινο κατασκεύασμα (μη ανθρωπογενές τοπίο)· μόνο πράσινο, ουρανός, χώμα.

2) Συνοικία Πέτρου Λεβαντή

Πρόκειται για μια έκταση περίπου 10 στρεμμάτων που βρίσκονται στον χώρο του παλιού εγκαταλειμμένου λατομείου πέτρας Συκεών. Εδώ υπήρχε παλιός Τουρκομαχαλάς που στην συνέχεια κατοικήθηκε από πρόσφυγες. Εδώ και 28 χρόνια οι εναπομείναντες κάτοικοι (και οι 95 περίπου ιδιοκτήτες γης) βρίσκονται σε δικαστικούς αγώνες με τον Δήμο Νεάπολης – Συκεών.

Σήμερα συναντάει κανείς στην περιοχή σπίτια που κατοικούνται (και με δορυφορικές κεραίες σε 2-3 απ’ αυτά), σπίτια ακατοίκητα, σπίτια ερειπωμένα, ερείπια.
Αίσθηση θλίψης, με φόντο τις απόκοσμες πολυκατοικίες κτισμένες ψηλά στο χείλος σχεδόν του βράχου…

3) Ο χείμαρρος Στρατηγείου (Λύτρα ή Δόξας)

Από Αγίου Δημητρίου μέχρι Νέα Εγνατία.
Σπίτια (εγκαταλειμμένα ή και όχι) πάνω στο ρέμα…

4) Τα Βομβόπληκτα

Βρίσκονται στην οδό Π. Καρολίδου στην Κάτω Τούμπα.
Αρχικά ήταν 4 ή 5 μεγάλα σε μήκος τριώροφα κτήρια που μοιάζουν με εργατικές κατοικίες.

Ονομάσθηκαν βομβόπληκτα γιατί κτίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 50 για να στεγάσουν αυτούς που έχασαν τα σπίτια τους λόγω βομβαρδισμών στην διάρκεια της Γερμανικής κατοχής.
Σήμερα επιζούν μόνο 2 κτήρια, κατοικούνται, αλλά χρειάζονται συντήρηση…

5) Ρέμα Ντεπό
Το μόνο σωζόμενο και προστατευόμενο τμήμα του ρέματος που κατέβαινε από Πανόραμα και περνώντας διπλά από την κεραμοποιία Αλλατίνη στην Χαρίλαου και το Ντεπό κατέληγε στην θάλασσα μπροστά από τους αλευρόμυλους Αλλατίνη. Σήμερα έχει διαμορφωθεί βοτανικό μονοπάτι με πληροφορίες για την χλωρίδα του.

6) Νεκροταφείο τρένων

Βρίσκεται δίπλα στον εγκαταλειμμένο σταθμό ‘Λαχανόκηποι’, στα Διαβατά.

7) Μπιτ Παζάρ

Το 1928 οικοδομήθηκε για τις ανάγκες των προσφύγων. Ονομάσθηκε έτσι (αγορά της ψείρας) γιατί τα χρόνια εκείνα τα παλιά, μεταχειρισμένα ρούχα που πουλιόταν εκεί ήταν γεμάτα ψείρες. Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει εκεί η (μοναδική στην Θεσσαλονίκη) αγορά παλιών αντικειμένων.

8) Χείμαρρος της Υφανέτ (Κωνσταντινίδη ή Λάκος τριών Βρύσεων)

Ξεκινάει κανείς από το συντριβάνι στην Πλατεία Διογένους, αλλά στην συνέχεια η διαδρομή είναι δύσκολη. Κάποτε έγινε προσπάθεια να αξιοποιηθεί (έστω ένα μέρος της), σήμερα ερείπια…

9) Εγκαταλειμένο νεκροταφείο Αγίου Παύλου, στο Σέιχ Σου

Λειτουργούσε μέχρι και την δεκαετία του 1970. Βρίσκεται σε πλαγιά (40,641945 22,967222). Έρημο και αφημένο στην τύχη του. Πολλά χτιστά ατομικά οστεοφυλάκια.

10) Βοτανικός Κήπος Σταυρούπολης

Εγκαινιάστηκε στις 4 Ιουνίου του 2002. Βρίσκεται σ’ ένα χώρο 5 στρεμμάτων στην περιοχή Άνω Ηλιούπολης του Δήμου Σταυρούπολης και περικλείεται από τις οδούς Κ. Κωνσταντινίδη – Ολύμπου – Περικλέους. Είναι άγνωστος σε πολλούς Θεσσαλονικείς. Είναι οργανωμένος κατά τμήματα (Βραχόκηποι, Τριανταφυλλεώνας, Θερμοκήπιο, Κάκτοι και άλλα), ενώ υπάρχει και κιόσκι που χρησιμοποιείται σε διάφορες περιπτώσεις (όπως γαμήλιες τελετές). Τα παιδιά των σχολείων της περιοχής τον επισκέπτονται συχνά καθόσον υπάρχουν σε εξέλιξη εκπαιδευτικά προγράμματα.

11) Το νεκροταφείο των Βογομίλων στην Νέα Χαλκηδόνα

Το Νεκροταφείο Βογόμιλων Νέας Χαλκηδόνας βρίσκεται στη Νέα Χαλκηδόνα 20χλμ από τη Θεσσαλονίκη.
Από τον 10ο αι. η περιοχή αυτή ονομαζόταν Δρογουβίτεια, από το σλαβικό φύλο των Δραγουβιτών.
Στην περιοχή βρέθηκαν δεκάδες σταυροί που μοιάζουν με κέλτικους, δίπλα στην ορθόδοξη εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Οι Βογόμιλοι ήταν αίρεση που εμφανίστηκη από τον 10ο αι. έως τον 15ο αι. Στη συνέχεια πολλοί κυνηγημένοι πιστοί της αίρεσης εξισλαμίστηκαν ή εξαφανίστηκαν κυνηγημένοι.
Το 1988 ανακηρύχθηκε μεσαιωνικό και διατηρητέο αρχαιολογικό μνημείο.

12) Αγγελοχώρι

Κείμενο – Φωτογραφίες: Θωμάς Νεδέλκος