Αυτοί που αγαπούν τη μουσική… ξέρουν! Όταν έχεις πάθος για ένα είδος, ένα συγκρότημα ή έναν σόλο καλλιτέχνη, θέλεις να γνωρίζεις τα πάντα γι’ αυτά: λεπτομέρειες για το πως ξεκίνησαν, στοιχεία που δεν έγιναν γνωστά, ακόμα και περίεργες θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν κατά καιρούς. Αυτοί που αγαπούν τη μουσική… ξέρουν, και αγαπούν οτιδήποτε σχετίζεται και με αυτή, όπως αναφορές σε δίσκους και τραγούδια σε ένα βιβλίο (ή μια ταινία).

Το Thessaloniki Arts & Culture συγκέντρωσε σε αυτό το κείμενο 5 βιβλία σχετικά με τη μουσική, κυρίως με τα είδη, αλλά και με …”γερές δόσεις” τραγουδιών και ερμηνευτών μέσα σε αυτά. Δες ποια είναι παρακάτω…

Το Τέλος της Μουσικής (Ελεύθερος Τύπος, 1989)

Περισσότερο από κάθε άλλη μορφή τέχνης, η μουσική αποπνέει μια αίσθηση ζωής, εισάγοντας το παιχνίδι, τον έρωτα, το σεξ και τους ρυθμούς του σώματος. Ακόμα και αν προτίθεσαι να διαχωρίσεις τον Χέντριξ -μουσικό ισάξιο του Τσάρλι Πάρκερ- από τα ρεύματα που δίχασαν την Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ’60, αυτό είναι κάτι αδιανόητο. Η Ποπ καταστρέφει τη μουσική, πάρτε για παράδειγμα την ψυχαγωγία. Πριν ο καπιταλισμός αρχίσει να παράγει μαζικά την διασκέδαση σαν εμπόρευμα, οι άνθρωποι την δημιουργούσαν μόνοι τους. Πριν γίνουν εμπορεύματα τα τραγούδια και τα μουσικά όργανα, οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να τα παράγουν μόνοι τους και αυτό έκαναν. Η καπιταλιστική διασκέδαση σημαίνει ν’ αγοράζεις εισιτήριο για τον κινηματογράφο, τη συναυλία, το γήπεδο κ.λ.π και να το “καταναλώνεις”. Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα το κακό σ’ αυτή καθαυτή τη μαζική διασκέδαση, σαν ένα μέσο ψυχαγωγίας. Υπάρχει όμως η τάση αναγωγής “κάθε” μορφής ψυχαγωγίας σ’ αυτό το τυποποιημένο πρότυπο: συμβατική, παθητική, ούτε ατομική ούτε συλλογική, μη δημιουργική, μαζικά παραγόμενη.

FIGHT THE POWER: Η συναρπαστική διαδρομή της κουλτούρας του Hip-Hop από τον ηγέτη των Public Enemy (Οξύ, 1998)

Είναι εύκολο να υποθέτεις. Αν δεν ήταν οι Beatles, θα ήταν κάποιοι άλλοι. Αν δεν ήταν οι Kraftwerk, θα ήταν κάποιοι άλλοι. Αν δεν ήταν οι Public Enemy, θα ήταν κάποιοι άλλοι. Το μόνο σίγουρο, όμως, είναι αυτό που έχει γίνει. Ήταν οι Beatles, ήταν οι Kraftwerk, ήταν οι Public Enemy.
Ήταν ο Chuck D και η παρέα του, που τη συγκεκριμένη στιγμή έδωσαν μια γροθιά στο αμερικάνικο κουφάρι, έφτυσαν τις καυτές λέξεις με ρυθμό πολυβόλου, έδωσαν δημιουργικό νόημα στη ζωή του δρόμου, των συμμοριών, των πιτσιρικάδων που απελπίζονταν πριν καν περπατήσουν.
Επειδή η μουσική τους ήταν τα σκρατς, η μόνη μελωδία που είχαν διαθέσιμη ήταν τα λόγια των τραγουδιών τους και μ’ αυτά πάλεψαν κερδίζοντας μάχες κι ανοίγοντας πόρτες απ’ όπου πέρασαν πολλοί. Όπως κι αν το δει κανείς, οι Public Enemy ήταν (και είναι) ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά δεδομένα της μεταπολεμικής Αμερικής και ο Chuck D έχει πολλά να πει γι’ αυτή την κουλτούρα. Μέσα από τη δική του πορεία στη μουσική, βγαίνουν εικόνες για τη σύγχρονη Αμερική, τις συμμορίες, τους ανθρώπους, τη ζωή όπως είναι σήμερα. Κι επειδή πολλοί μιλάνε για πολλά στις μέρες μας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Chuck D δικαιούται να μιλάει για ένα κίνημα στο οποίο έδωσε κι ο ίδιος πνοή.

Σπάνια Κείμενα για το Ρεμπέτικο, 1929-1959 (Εξάντας, 2006)

Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώνονται και ανθολογούνται για πρώτη φορά κείμενα για το ρεμπέτικο αθησαύριστα και ανέκδοτα, πέραν της πρώτης τους εμφάνισης στον περιοδικό και ημερήσιο Τύπο της περιόδου 1929-1959. Οι δεκαετίες 1930, 1940 και 1950, στις οποίες πρωτοείδαν το φως της δημοσιότητας τα ανθολογούμενα κείμενα, συνιστούν κατά κοινή εκτίμηση το χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου συντελέστηκε η «γέννηση», η άνθιση και η θεωρούμενη παρακμή του ρεμπέτικου τραγουδιού. Κατά συνέπεια, ενδιαφέρει απολύτως ο τρόπος με τον οποίο έγινε η υποδοχή, ο σχολιασμός, η αποτίμηση και γενικότερα η κειμενική πραγμάτευση που επιφύλαξε για το είδος αυτό ο δημόσιος λόγος, όπως αυτός αποτυπώθηκε στη σημαντική συγχρονική πηγή που αποτελεί ο εφήμερος και περιοδικός Τύπος της εποχής. Η πληθώρα πληροφοριών, σχολίων, εκτιμήσεων και αποτιμήσεων του ρεμπέτικου που περικλείεται στις σελίδες του παρόντος τόμου, επιτρέπουν στον αναγνώστη να αποκτήσει επαρκή εικόνα της πρόσληψης του ρεμπέτικου «από τα πάνω» ή πάντως «απ’ έξω», δηλαδή εκτός του κοινωνικοπολιτισμικού κόσμου που το δημιούργησε.
Κατά τη δωδεκαετία που διέρρευσε από την πρώτη έκδοση, η συνεχιζόμενη ρεμπετολογική έρευνα έφερε στο φως πολύ ενδιαφερόντα επιπρόσθετα κείμενα και τεκμήρια, που έως τώρα λάνθαναν αθησαύριστα. Υπό την παρούσα, εξαιρετικά διευρυμένη μορφή της, η εικόνα της πρόσληψης του ρεμπέτικου στην υπόψη περίοδο όχι μόνο «ανοίγει», αλλά και εντίθεται πληθώρα συγχρονικού υλικού, που φωτίζει ακόμη περισσότερο το ίχνος που άφησε αυτό το λαϊκό πολιτισμικό μόρφωμα.

Μισός Αιώνας Ηλεκτρονικής Μουσικής στην Ελλάδα, 1958-2016 (Brainfood, 2016)

Ίσως δεν γίνεται αντιληπτό με την πρώτη, αλλά η ηλεκτρονική εμπειρία στη χώρα μας έχει πια συμπληρώσει μισό αιώνα. Για πρώτη λοιπόν φορά στα χρονικά του ελληνικού μουσικού τύπου γίνεται απόπειρα να χωρέσει η ηλεκτρονική μουσική σε ένα τεύχος, το οποίο ξεκινά από τους πρώτους πειραματιστές και φτάνει στα neon parties που ξετρελαίνουν την πιτσιρικαρία του σήμερα. Παράλληλα, γίνεται μια γενναία στάση στα ’90s και στην κουλτούρα των μεγάλων χορευτικών clubs, που καθόρισαν τη σχέση μιας μεγάλης μάζας της ελληνικής νεολαίας με τα ηλεκτρονικά. Μεταξύ άλλων: – Ο Παναγιώτης Μένεγος ζωντανεύει την εποποιία του Life FM, του «σταθμού των ρέιβερς» – Ο Φώντας Τρούσας σκιαγραφεί όλα όσα συνέβαιναν μέχρι τη Λένα Πλάτωνος – Η Λήδα Γαλανού γράφει για τα ξέφρενα πάρτι στο Faz της Μαβίλη – Ο Junior SP μας ξεναγεί στο περίφημο Άλσος – Ο Ανδρέας Κύρκος αποτιμά το φαινόμενο Στέρεο Νόβα – Ο Γιώργος Μιχαλόπουλος ξαναζεί το επικό DJ set του John Digweed στο Cavo Paradiso της Μυκόνου – Ο Νίκος Δασκαλόπουλος σκέφτεται τι σήμανε το τέλος των μεγάλων clubs – Ο Άρης Καζακόπουλος χώνεται στα neon parties της Αθήνας των ’10s – Η Χρύσα Οικονομοπούλου θυμάται τις +Soda βραδιές – Ο Χάρης Συμβουλίδης εξετάζει τη διασύνδεση εθνικισμού και techno – Ο Στυλιανός Τζιρίτας ξαναβρίσκεται στη Φάρμα των Οινοφύτων – Η Μαρία Παππά καταγράφει τη σχέση της Αθήνας με το dubstep Όλα τα σημαντικά πρόσωπα, οι χώροι και τα πάρτι που έγραψαν (και γράφουν) ιστορία, τα φεστιβάλ που συζητήθηκαν, βρίσκονται συγκεντρωμένα στο τεύχος αυτό. Κάμποσοι πρωταγωνιστές μάς τα διηγήθηκαν από πρώτο χέρι, επιλεγμένοι guests έγραψαν τις δικές τους εμπειρίες, ενώ η συντακτική μας ομάδα ανέλαβε να καλύψει τα υπόλοιπα κενά.

Κοινωνικά Απόβλητα (Απρόβλεπτες Εκδόσεις, 2015)

“Περνάγανε αμάξια απ’ την πλατεία στα Εξάρχεια και χωνόμασταν μέσα στ’ αυτοκίνητο με το κεφάλι και τους τρομάζαμε! Μας βλέπαν έτσι, με τις μοϊκάνες, σου λένε “Παναγία μου, τι ‘ναι τούτοι!””…

Το πανκ είναι μια νεανική μουσική υποκουλτούρα που εμφανίστηκε στη Νέα Υόρκη το 1975, κατέστη κοινωνικά ορατή με σκανδαλώδη τρόπο στο Λονδίνο το 1976 και μεταφέρθηκε στην Αθήνα το 1979. Οι πρώτοι Αθηναίοι πανκς, με την ακραία εμφάνιση και την επιθετική συμπεριφορά τους προσπάθησαν να διακωμωδήσουν τα μικροαστικά ήθη, να αμφισβητήσουν τη μεταπολιτευτική πολιτική συναίνεση, να διαταράξουν τη δημόσια ευταξία, να μολύνουν τα πατροπαράδοτα χαρακτηριστικά της ελληνικότητας, να ανατρέψουν τις αισθητικές αξίες και να ανασκευάσουν τη διάχυτη πίστη στην ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση της ζωής.
Κατόπιν, οι νεαροί αυτοί δημιούργησαν συγκροτήματα, ομάδες συναυλιών, δίκτυα διανομής φανζίν, δίσκων και κασετών, καταλήψεις και αναδείχθηκαν σε ενεργά μέλη της εγχώριας αντικουλτούρας και βασικός πυλώνας του ανταγωνιστικού κινήματος.
Η παρούσα μελέτη, η οποία κινείται στο πλαίσιο της προφορικής ιστορίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, προχωρά πέρα από τον “σημειολογικό ανταρτοπόλεμο” του πανκ και τη μικροϊστορία των μητροπολιτικών φυλών και ερευνά την ένταξη στη σκηνή πανκ της Αθήνας ως πολιτισμική δήλωση, πολιτική υπαγωγή και κοινωνική εμπειρία. Μέσα, λοιπόν, από τις αφηγήσεις ζωής πρώην και εν ενεργεία μελών της σκηνής, παρουσιάζεται ο ρόλος που παίζουν στο σύγχρονο περιβάλλον αυτές οι συλλογικότητες και τα δίκτυα κατοχύρωσης της ετερότητας, τα οποία διεκδικούν τη χειραφέτησή τους από την επίσημη κοινωνική αφήγηση. Και, φυσικά, ο δυναμικός τρόπος που το πετυχαίνουν αυτό.

Επιμέλεια: Δάφνη Τσάρτσαρου