Πνιγμένη στη χαοτική σκέψη του γραφιά που ψάχνει τρόπο να εκφράσει την προσωπική του άποψη, διευκολύνοντας τον εκάστοτε πιθανό αναγνώστη να την κατανοήσει, ξετυλίγω το κουβάρι της σκέψης μου, ελπίζοντας να βρω τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάπου στην πορεία.

Άλλωστε συνήθως, όλα κάπου στην πορεία βρίσκονται…. Οι επιλογές που ανοίγονται μπροστά μας, οι ορθές ή ανορθόδοξες διαδρομές που ακολουθούμε, οι εύκολες ή δύσπεπτες απαντήσεις στα ερωτήματα που μας θέτει από μόνη της η ίδια η ζωή.

Παρόμοια εξέλιξη έχουν και οι λογικές ή παράλογες σκέψεις που συγκρούονται κουβαριασμένες στο μυαλό μας, καθώς αρχίζουν να ξεμπερδεύονται, να παίρνουν μορφή και να εννοούν κάτι, αποτολμώντας μια διέξοδο έκφρασης, επαφής και επικοινωνίας. Καμιά φορά όμως, υπερισχύει το χάος και μια τεράστια ποικιλία γεγονότων, πληροφοριών κι ερεθισμάτων παρεμβάλλουν και εισχωρούν ανάμεσά τους, απειλώντας να τις φρενάρουν, να τις συγχίσουν, να τις ανατρέψουν, να τις αποπροσανατολίσουν ή ακόμα και να τις ακυρώσουν.

Γιατί οι ειδήσεις, οι εξελίξεις, οι πληροφορίες και τα ερεθίσματα της καθημερινότητας στην εποχή μας είναι πολλά και γιατί πάντα υπάρχουν κάποιες φήμες που λένε… Οι οποίες φήμες άλλωστε, έχουν πάντα κάτι να πουν!

Συνειρμικά, ακολουθούν οι ατσαλάκωτοι και οι αναμάρτητοι, που σπεύδουν πρώτοι και καλύτεροι «το λίθο βαλέτω». Και άξαφνα ξεπηδούν ειδήμονες που έχουν άποψη και κριτική σκέψη, βάζουν «ταμπέλες» στους πάντες και τα πάντα και καταλήγουν σ’ ετυμηγορίες και συμπεράσματα. «Δηλωμένοι» φερέγγυοι και καλά πληροφορημένοι επιστήμονες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ταξιτζήδες, καλλιτέχνες, άνθρωποι της εκκλησίας, γραμματείς και φαρισαίοι, αστυνομικά δαιμόνια, λόγιοι, κυνικοί, τραγελαφικοί, παντογνώστες, αναμάρτητοι, γραφικοί, «ξερόλες», ψεκασμένοι, αρνητές και υποψιασμένοι, που βαφτίζουν όσους διαφέρουν και έχουν άλλη άποψη σε αρνητές, κυνικούς, τραγελαφικούς, γραφικούς, «ξερόλες», ψεκασμένους, «γιαλαντζί» και ούτω κάθε εξής, αντίστοιχα.

Κοινοί, καθημερινοί άνθρωποι που ανταλλάσσουν απόψεις, τρώγοντας τις σάρκες μεταξύ τους «δημοκρατικά», βάζοντας στο μικροσκόπιο και σχολιάζοντας τις εξελίξεις μέσα απ’ την ασφάλεια και τα κουτάκια που διέπουν το μικρόκοσμό τους. Κρίνοντας και κατακρίνοντας ανθρώπους, καταστάσεις, συμπεριφορές και τεκταινόμενα, όπως τα παρατηρούν και τ’ αναλύουν αποκλειστικά και μόνο απ’ τη θέση και το σημείο που τους επιτρέπουν η αντίληψη, τα συμφέροντα και η οπτική τους.

Βέβαια, θα σκεφτεί κανείς…. Που είναι το παράλογο σ’ αυτό; Θεμιτό δεν είναι ν’ αντιλαμβάνεται κανείς τον κόσμο και το περιβάλλον γύρω του, σύμφωνα με τη δική του λογική, τη δική του κριτική σκέψη, τις δικές του γνώσεις, τη δική του θέση ή το δικό του συναίσθημα; Θεμιτό ίσως είναι… Ορθό όμως νοείται, όταν δεν είναι χαώδες και ανεξέλεγκτο, γιατί μόνο τότε οδηγεί σε εξέλιξη και όχι στο μηδέν και το πουθενά.

Όταν το αλισβερίσι του «δούναι και λαβείν» στην ανταλλαγή πληροφοριών βασίζεται σ’ επιχειρήματα, δίχως να παραληρεί, να παραπληροφορεί, να βάζει ταμπέλες και δίχως να καταδικάζει εύκολα και αβίαστα. Όταν διέπεται από ενσυναίσθηση και σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δίχως να κρίνει με στόχο να στιγματίσει και να καταδικάσει.

Θεμιτό είναι μέχρι το σημείο που αποδέχεται και αφήνει χώρο στην άγνωστη πλευρά που αγνοεί, προτού σπεύσει να βγάλει συμπεράσματα. Όταν αφορά σε υγιή ανταλλαγή απόψεων και όχι σε εκτόνωση κόμπλεξ, απαξίωση και προσβολή και προπαντός όταν αγγίζει με σεβασμό το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Είτε αυτή αφορά στο χρώμα, τη θρησκεία, τη στάση ζωής, είτε αφορά στην ποιότητα, τις δυνατότητες, τις ευκολίες και την ευελιξία, που σε κάποιους από εμάς προσφέρονται απλόχερα, ενώ σε άλλους όχι.

Ας μην ξεχνάμε, ότι η διαφορετικότητα συχνά εξαρτάται από παράγοντες της τύχης και όχι σε χαρίσματα, ικανότητες και επιλογές. Ακόμα και οι εμπειρίες που αποκομίζουμε δεν είναι για όλους ίδιες, δεν επιδρούν σε όλους με τον ίδιο τρόπο, ούτε έχουν σε όλους το ίδιο αντίκτυπο. Κάτι που αυτομάτως, δίνει άλλοθι στην υποκειμενικότητα και ελαφρυντικό στην διαφορετικότητα.

Ανατρέχοντας σε φιλοσοφημένες στιγμές του λαμπρού και ένδοξου αρχαίου πολιτισμού μας, μέσα στον οποίο γεννήθηκε σε παρελθόντες χρόνους η έννοια της «Δημοκρατίας», βρήκα μια φωτεινή διέξοδο στο συνονθύλευμα γεγονότων, πληροφοριών και ερεθισμάτων που ένιωσα να βάλλομαι το τελευταίο διάστημα. Ο γνωστός αρχαίος φιλόσοφος Σωκράτης έλεγε, ότι το να είναι κανείς βέβαιος για οτιδήποτε γνωρίζει, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό ή το να πιστεύει, ότι ξέρει καλά πως είναι ο κόσμος και η ζωή, είναι άγνοια. Ότι η αυτογνωσία είναι η γνώση της συνείδησής μας και η άρνηση να ενδώσουμε σε απατηλά φαινόμενα.

Ας σκεφτούμε και ας υιοθετήσουμε την άποψη του Σωκράτη λοιπόν, που όλο και κάτι παραπάνω ήξερε… Και ας ρίξουμε μια σοβαρή και κριτική ματιά στον εαυτό μας και στη δική μας στάση ζωής, πριν ασκήσουμε την όποια κριτική και πριν βιαστούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για οτιδήποτε ή οποιονδήποτε άλλο.

Γιατί το εύκολο για τον καθένα είναι να νιώθει καλύτερος και υπεράνω σαν το μονόφθαλμο ανάμεσα στους τυφλούς. Το δύσκολο είναι να κοιτάζει γύρω του χωρίς παρωπίδες και να μπορεί ν’ αναγνωρίζει και να αποδέχεται τις δικές του αδυναμίες και τα δικά του λάθη, βελτιώνοντας με όποιον τρόπο μπορεί τα κακώς κείμενα και εφαρμόζοντας την ακριβοθώρητη «ατομική ευθύνη» που του αναλογεί. Άλλωστε, το «γνώθι σαυτόν» και η συνείδηση είναι τα κύρια και βασικά συστατικά που οδηγούν σε ορθή κριτική σκέψη και κατ’ επέκταση δίνουν το δικαίωμα σε άποψη που εμπεριέχει σεβασμό στον άνθρωπο, αλλά και αγάπη για το συνάνθρωπο.

Γράφει η Μαρία Κουγιουμτζόγλου