Οι συντροφικές σχέσεις αποτελούν πηγή στήριξης σε περιόδους στρες. Για τα ζευγάρια που επικοινωνούν αποτελεσματικά, ένας σύντροφος μπορεί να είναι κύριος υποστηρικτής και στενός σύμμαχος.
Ωστόσο, για ορισμένα άτομα, οι στενές σχέσεις μπορεί να γίνουν πηγή συνεχούς ανησυχίας, καθώς πρωταγωνιστεί ο φόβος της απόρριψης, παρ’ όλο που υπάρχει ένα σταθερό πλαίσιο αγάπης. Αυτό το άγχος μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει σε συμπεριφορές που υπονομεύουν τη σχέση με την πάροδο του χρόνου.
Τα άτομα που βιώνουν αυτού του είδους το άγχος, που βασίζεται στη σχέση, μπορεί να υποφέρουν από πολλαπλές αποτυχημένες σχέσεις, ως αποτέλεσμα αυτού του επαναλαμβανόμενου μοτίβου. Ενώ επιθυμούν πολύ μια αίσθηση εγγύτητας και ασφάλειας, δεν μπορούν να επιτύχουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο εμπιστοσύνης στις σχέσεις τους.
Το άγχος που βασίζεται στη σχέση (relationship-based anxiety) είναι όρος που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών και διαδικασιών σκέψης. Πρόκειται για διάχυτο και διαρκή φόβο ότι η σχέση μας κινδυνεύει να τελειώσει ή ότι ο σύντροφος χάνει το ενδιαφέρον του για εμάς, παρά τα ελάχιστα ή μηδαμινά στοιχεία γι’ αυτή την πιθανότητα.
Χαρακτηρίζεται από μια επίμονη αίσθηση αβεβαιότητας, αμφιβολίας και ανασφάλειας για τη σχέση, τον σύντροφο ή το μέλλον της σχέσης. Τα άτομα με σχεσιακό άγχος έχουν συχνά αρνητικές σκέψεις και φόβους που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητά τους να βιώνουν ικανοποίηση και να εμπιστεύονται.
Μερικά από τα «σημάδια» του άγχους της σχέσης στο άτομο:
-Αίσθημα συνεχούς ανησυχίας: Φόβος εγκατάλειψης, προδοσίας ή διαρκής αμφισβήτηση των συναισθημάτων του συντρόφου.
-Αμφιβολία για τον εαυτό: Ανασφάλεια για το αν αξίζει να αγαπηθεί, με παράλληλη ανάγκη να λαμβάνει συνεχώς επιβεβαίωση.
-Υπερανάλυση και μηρυκασμός σκέψεων: «Καταιγίδα» αρνητικών σκέψεων που οδηγούν σε συναισθήματα δυσφορίας. Εξετάζει την σχέση για να βρει λάθη και πολύ γρήγορα οδηγείται σε αρνητικά συμπεράσματα.
-Ζηλοτυπία: Εντονες αντιδράσεις σε μικρά περιστατικά που ερμηνέυει ως απόρριψη ή απειλή. Κτητικότητα και αμφισβήτηση προς τον σύντροφο, χωρίς να υπάρχουν ρεαλιστικοί λόγοι.
Το σχεσιακό άγχος μπορεί να προέρχεται από αρνητικές εμπειρίες προηγούμενων σχέσεων, στυλ προσκόλλησης (ανασφαλής δεσμός) και χαμηλή αυτοεκτίμηση, που οδηγούν σε δυσκολία στην δημιουργία και διατήρηση διαπροσωπικών σχέσων.
Πρόκειται για μία δύσκολη κατάσταση, πρώτα για το ίδιο το άτομο και στη συνέχεια και για τον σύντροφο, που προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάσταση. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στην αναδόμηση των δυσπροσαρμοστικών σκέψεων και μοτίβων συμπεριφοράς, προκειμένου να βελτιωθεί η αυτοεκτίμηση του ατόμου και κατ’ επέκταση η επικοινωνία και η εμπιστοσύνη που θα χτίσει στην συντροφική του σχέση.
Πηγή: Paprocki, C. M., & Baucom, D. H. (2017). Worried about us: Evaluating an intervention for relationship‐based anxiety. Family process, 56(1), 45-58.
Γράφει η Δήμητρα Καρυοφύλλη, Κλινική Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
