Ο Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης «ο Ηρακλής» είναι ένα από τα αρχαιότερα εν ενεργεία αθλητικά σωματεία στην Ελλάδα.

Ιδρύθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1908 όταν συγκροτήθηκε με το όνομα Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος, ένα αμιγώς ελληνικό αθλητικό σωματείο της Θεσσαλονίκης. Ο νέος σύλλογος ιδρύθηκε σε μια ταραγμένη εποχή για την πόλη. Η οθωμανική αυτοκρατορία ζούσε τα τελευταία χρόνια της παρουσίας της στην Ευρώπη, οι εθνικοί ανταγωνισμοί στα Βαλκάνια βρίσκονταν σε έξαρση και μόλις είχε τελειώσει η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα. Ο ελληνισμός της περιοχής ήταν αποφασισμένος πλέον να επιβληθεί και με ειρηνικά μέσα. Έτσι ο ΜΓΣ δεν ήταν ένας απλός αθλητικός σύλλογος, αλλά το αθλητικό σωματείο των Ελλήνων που θα ασχολούνταν με όλους τους τομείς κοινωνικής δραστηριότητας στην πόλη.

Λίγο αργότερα, μετά την πολιτική αλλαγή με το Κίνημα των Νεότουρκων του 1908, οι τουρκικές αρχές ανάγκασαν την ηγεσία του Συλλόγου να αλλάξουν τον τίτλο του και να απαλείψουν το λέξη Μακεδονικός. Έτσι μετονομάστηκε σε ‘’Οθωμανικός Ελληνικός Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ο Ηρακλής», ως το 1912 που… ελληνοποιήθηκε πλήρως.

Το ιστορικό σωματείο της Θεσσαλονίκης έχει μια ενδιαφέρουσα προϊστορία από τα τέλη του 19ου αιώνα, σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, που παραθέτω με επιφύλαξη: ‘’Το 1870 στην Πόλη ιδρύθηκε ο Γ.Σ. ΗΡΑΚΛΗΣ, ο αρχαιότερος σύλλογος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σύμφωνα με όσα αναφέρει η ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Τα γραφεία του ήταν στην περιοχή Ταταύλα, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

Το 1892 πραγματοποιήθηκε στην Βιέννη συνάντηση Ελλήνων από την Θεσσαλονίκη με τους επικεφαλής του ‘’Ηρακλή’’ από την Κωνσταντινούπολη. Εκεί αποφασίστηκε η ταυτόχρονη επίσημη ίδρυση του Ηρακλή σε Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη με σκοπό την βοήθεια του αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.

Έτσι ιδρύθηκε το 1896 ο πρόγονος σύλλογος του ¨Ηρακλή’’ στη Θεσσαλονίκη, αλλά για να μη δοθεί στόχος στους Τούρκους αποφασίστηκε να ονομαστεί προσωρινά «Όμιλος Φιλομούσων», που ασχολούνταν και με φιλολογικά θέματα’’. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ‘’Ομιλος Φιλομούσων’’ πήρε μέρος στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1906 στην Αθήνα, γνωστοί ως Μεσολυμπιάδα του 1906, όπου η ομάδα της Θεσσαλονίκης κατέκτησε την τρίτη θέση των αγώνων.

Το πρώτο γήπεδο του Ηρακλή Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε στο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα το πάρκο της ΧΑΝΘ και σ’ αυτό έγιναν το 1912 οι πρώτοι ετήσιοι εφηβικοί και αθλητικοί αγώνες με τη συμμετοχή όλων των αθλητικών σωματείων της πόλης. Αργότερα, μετακόμισε στο χώρο της πανεπιστημιούπολης, όπου σήμερα βρίσκεται η πλατεία και το κτήριο του Χημείου, και το γήπεδό του Ηρακλή ήταν την περίοδο του Μεσοπολέμου το καλύτερο της πόλης στο οποίο γίνονταν και πανελλήνιοι αγώνες στίβου και ποδοσφαίρου.

Παρόλη την περιπέτεια με την εξασφάλιση μόνιμων αθλητικών εγκαταστάσεων, ο σύλλογος οργάνωσε όλα τα αθλητικά τμήματα (στίβου, μπάσκετ, ποδοσφαίρου, κολύμβησης, ποδηλασίας) με σημαντικές επιτυχίες που τον καθιστούν έναν από τους σημαντικότερους ελληνικούς αθλητικούς συλλόγους. Έχει κατακτήσει συνολικά 59 ομαδικούς τίτλους σε πανελλήνιο επίπεδο σε όλα τα αθλήματα που διατηρεί, τους περισσότερους από κάθε άλλο σύλλογο της Θεσσαλονίκης.

Το 1928 η ομάδα μπάσκετ του Ηρακλή κατέκτησε το πρωτάθλημα Ελλάδας, το οποίο υπήρξε και το πρώτο στην ιστορία του θεσμού στη χώρα. Ο Γιάννης Αμπατζόγλου, που ήταν ένας από τους μεγάλους παίκτες της ομάδας αυτήν την περίοδο, υπήρξε ένα από τα δεκατρία ιδρυτικά μέλη της παγκόσμιας ομοσπονδίας μπάσκετ FIBA που υπόγραψε το πρακτικό ίδρυσής της το 1932.

Ένα από τα διάσημα μέλη του Ηρακλή ήταν ο Γεώργιος Ιβάνοφ, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς για την αντιστασιακή του δράση στη διάρκεια της κατοχής. Ο Ιβάνωφ υπήρξε αθλητής του Ηρακλή στο ποδόσφαιρο και το πόλο και ιδιαίτερα στην κολύμβηση όπου διακρίθηκε σε τοπικούς και πανελλήνιους αγώνες. Προς τιμή του στήθηκε ανδριάντας του στην περιοχή της Ξηροκρήνης και δόθηκε το όνομά του (Ιβανώφιο) στο κλειστό γήπεδο του Ηρακλή.

Ο ‘’Ηρακλής’’ δεν είναι απλώς ο αρχαιότερος αθλητικός σύλλογος της πόλης, αλλά θεωρείται και η ομάδα των «μπαγιάτηδων» δηλαδή των παλαιών Θεσσαλονικιών, γι’ αυτό και το προσωνύμιο που τον ακολουθεί είναι Γηραιός. Τα χρώματά του, μπλέ και άσπρο, τα δανείστηκε από την ελληνική σημαία για να δηλώσει την εθνικότητα των μελών του, στην σκλαβωμένη τότε πόλη.

Του Χρίστου Ζαφείρη

Πηγή: Το λεύκωμα του ΚΙΘ ‘’Γυμναστικός Σύλλογος Ηρακλής, 100 χρόνια Ηρακλής, 1908-2008’’, απ’ όπου και οι φωτογραφίες του θέματος.