Κάζα Μπιάνκα, οδός : Βασ. Όλγας και Θεμιστ. Σοφούλη, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στη Θεσσαλονίκη!
Ένα ακόμη πολυτελές οίκημα των αρχών του 20ου αιώνα. Ιδιοκτήτης, ο Ιταλοεβραίος βιομήχανος και εμπορικός αντιπρόσωπος, Ντίνο Φερνάντεζ Ντίαζ. Το όνομά της λέγεται πως οφείλεταιστο όνομα της συζύγου του Ντίαζ, Ελβετίδας Blanche ή Bianca Meyer στην οποία πρόσφερε ως γαμήλιο δώρο τη βίλα.Τα σχέδια του οικήματος είναι του Πιέτρο Αρριγκόνι.
Η Casa Bianca χτίστηκε στη λεγόμενη περιοχή ή “συνοικία των Εξοχών” (περιοχή έξω από τα νοτιανατολικά τείχη της πόλης. Η ονομασία ‘εξοχές‘ οφείλεται στο γεγονός ότι αρχικά -τέλη 19ου αι.- δεν υπήρχαν πολλά οικήματα εκεί, αντιθέτως υπήρχαν αγροτικές εκτάσεις. Η ονομασία ‘πύργοι‘ οφείλεται στα μικρής αξίας και έκτασης κτίσματα, ως επί το πλείστον θερινές κατοικίες, στις οποίες συχνά διέμεναν και όσοι καλλιεργούσαν τις αγροτικές εκτάσεις της περιοχής).
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα κυριάρχησε στη Θεσσαλονίκη το αρχιτεκτονικό ρεύμα του εκλεκτικισμού. Γνώρισμα αυτού του ρεύματος ήταν ο συνδυασμός διαφορετικών αρχιτεκτονικών ρυθμών, με τέτοιο τρόπο ώστε το αποτέλεσμα να είναι αρμονικό και ενιαίο.
Η Κάζα Μπιάνκα είναι χαρακτηριστικό δείγμα αυτού του αρχιτεκτονικού ρεύματος, όμωςενσωματώνει επιπλέον στοιχεία μπαρόκ, Αναγέννησηςκαι Art Nouveau, ακολουθώντας τα αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής στην Κεντρική Ευρώπη. Αντικατοπτρίζει ξεκάθαρα την τάση των αστών της πόλης για εξωστρέφεια κατά τις αρχές του 20ου αιώνα.
Περιλαμβάνει ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, δύο ορόφους [ο δεύτερος περιελάμβανε και σοφίτα (mansarde)]. Στο ημιυπόγειο υπήρχαν δωμάτια του υπηρετικού προσωπικού και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Στο ισόγειο δύο υπνοδωμάτια, γραφείο, σαλόνι, τραπεζαρία, μαγειρίο, λουτρό και βοηθητικοί χώροι. Στον πρώτο όροφο υπήρχαν υπνοδωμάτια και χώροι που χρησιμοποιούνταν από το υπηρετικό προσωπικό.
Στον δεύτερο όροφο υπήρχαν δωμάτια στα οποία έπαιζαν τα παιδιά, βιβλιοθήκη και χώροι που επίσης χρησιμοποιούνταν από το υπηρετικό προσωπικό.
Στην κεντρική είσοδο στην ανατολική πλευρά της έπαυλης, υπάρχει μαρμάρινο μπαρόκ κλιμακοστάσιο. Στην ανατολική και στη δυτική πλευρά υπάρχουν βεράντες, ημιυπαίθριοι και στεγασμένοι εξώστες και μπαλκόνια. Ένα επιπλέον γνώρισμα του οικήματος είναι η χαρακτηριστική, ασύμμετη κάτοψη.
Η πολυτελής έπαυλη κατά πάσα πιθανότητα χτίστηκε τη διετία 1911-1913. Ο Ιταλός αρχιτέκτονας Πιέτρο Αρριγκόνι λόγω του ιταλοτουρκικού πολέμου εκείνη την περίοδο αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Κατά την απουσία του το συνεργείο του Ντεμπρελή Τζώρτζη Σιαγά συνέχισε και τελικά ολοκλήρωσε την κατασκευή της έπαυλης το 1913.
Όταν η πόλη απελευθερώθηκε τον Οκτώβριο του 1912, μία από τις κόρες του Φερνάντεζ η Aline γνώρισε και ερωτεύτηκε τον υπασπιστή του διοικητή της 7ης Μεραρχίας του ελληνικού στρατού, Σπύρο Αλιμπέρτη. Όμωςοι ερωτικοί δεσμοί μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων δεν γίνονταν αποδεκτοί από τους Εβραίους της πόλης.
Ομεγάλος έρωτας εκατέρωθεν έγινε πρώτο θέμα σε εφημερίδες της εποχής και προκάλεσε αντιδράσεις από τουςΑρχιρραβίνους και προεστούς Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Όσο όμως κι αν δεν ήταν αποδεκτή η ρομαντική ιστορία των δύο νέων, όπως αναφέρειη τοπική εφημερίδα “Το Φως” στο φύλλο της 8ης Μαρτίου 1914, τελικά…
“…Η δεσποινίς Αλίν εξήλθε προχθές την πρωίαν εκ του εν τη συνοικία Ντεπώ πατρικού της μεγάρου επί τη προφάσει ότι, όπως συνήθως, θα μετέβαινεν εις φιλικήν γειτονικήν οικογένειαν.Αλλ΄αντί να μεταβή εις την εν λόγω φιλικήν οικογένειαν κατήλθεν εις την πλατείαν της Ελευθερίας όπου συνήντησε τον εκλεκτόν της καρδίας της ως είχον συμφωνήσει.Και το τρυφερόν ζεύγος ολοταχώς διηυθύνθη εις την αποβάθραν και επέβη του κατά την στιγμήν εκείνην αναχωρούντος δια Χαλκίδα ατμοπλοίου Γιαννουλάτου ‘Ερυσσός’…“.
Οι δυο τους στη συνέχεια πέτυχαν να πάρουν τη συγκατάθεση του πατέρα της Aline, οπότε επέστερεψαν και εγκαταστάθηκαν στην έπαυλη. Έτσι το αρχοντικό συνδέθηκε με το τρυφερό ειδύλλιο της Aline και του Έλληνα στρατιωτικού.
Το 1941 η Κάζα Μπιάνκα επιτάχθηκε από τους Ιταλούς, στη συνέχεια από τους Γερμανούς και ο όροφος του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Ιταλού προξένου. Όταν ξεκίνησαν οι διωγμοί των Εβραίων ο Ντίνο Φερνάντεζ μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας του και με μέλη άλλων εβραϊκών οικογενειών της Θεσσαλονίκης διέφυγαν στην Ιταλία.
Κατά τη δεκαετία του ’60, στον όροφο της έπαυλης λειτούργησε νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο. Το 1965 η έπαυλη αγοράστηκε από τους Ν. και Γ. Τριάρχου και τους Σουζάνα και Σολομών Μαλλάχ.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες χαρακτήρισαν το οίκημα διατηρητέο το 1976. Στο μεταξύ όμως με παράνομες ενέργειες, που συνεχίστηκαν και αργότερα, είχε αφαιρεθεί μέρος από τα πατώματα, από τα ξυλόγλυπτα που υπήρχαν στις πόρτες και στα κουφώματα. Το πιο σοβαρό ωστόσο που προκάλεσε την κατάρρευση των ορόφων και του κεντρικού τμήματος της στέγης του κτιρίου, ήταν η αφαίρεση των κεντρικών δοκαριών.
Ο σεισμός του 1978 ευτυχώς δεν προκάλεσε περαιτέρω ζημιές στο κτίριο.
Το 1993 ξεκίνησαν εργασίες αποκατάστασης και αναστήλωσης του κτιρίου από ομάδα αρχιτεκτόνων που διήρκεσαν ως το 1997.Σήμερα (2014) στην Κάζα Μπιάνκα στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη της Θεσσαλονίκης.
(Ευχαριστούμε για την υποδοχή και βοήθεια τούς : Π. Μανάκου-Σατραζάνη, Στ. Γκανάτσιου και Κ. Μπαχαριάδη. Επίσης ευχαριστούμε για τη διευκόλυνση του έργου μας την αντιδήμαρχο πολιτισιμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, Έλλη Χρυσίδου)
Φωτογραφίες από τα στάδια της αποκατάστασης του οικήματος (οι συγκεκριμένες φωτογραφίες εκτίθενται σε πίνακα στο υπόγειο του κτιρίου και τις φωτογραφικές λήψεις είχε κάνει ο Δημήτρης Καρανταΐδης).
Κείμενο:Λία Μαλλίδου
Φωτογραφίες (οι παρακάτω) :Δημήτρης Συμεωνίδης(Μάρτιος 2014)
Η τελευταία φωτογραφία είναι προσωπογραφία της Biancha, σε κάποιο σημείο της οροφής του οικήματος.
Thessaloniki Arts and Culture http://www.thessalonikiartsandculture.gr/
