Ήταν Μάιος του 1876 όταν στη Θεσσαλονίκη, ένα ερωτικό δράμα και ο θρησκευτικός παροξυσμός οδήγησαν σε ένα έγκλημα με διεθνείς διπλωματικές προεκτάσεις.

Μια ορθόδοξη Βουλγάρα η Βελίκω (ή Στεφάνα) απ’ τη Μπογδάντσα κοντά στη Γευγελή, θέλησε να ασπαστεί το Ισλάμ προκειμένου να παντρευτεί ένα μουσουλμάνο τον Χαϊρουλάχ. Ερχόμενη με το τρένο στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιαστεί στον βαλή προκειμένου να ασπαστεί επίσημα το μουσουλμανισμό.

Φθάνοντας στον Παλιό Σταθμό, η μάνα της που ήταν κι αυτή στο τρένο, ζήτησε από τους χριστιανούς να τη βοηθήσουν για να αποτραπεί ο εξισλαμισμός της κόρης της.

Πράγματι, χριστιανοί Θεσσαλονικείς άρπαξαν την κοπέλα και την επιβίβασαν στην άμαξα του προξένου των ΗΠΑ Περικλή Χατζηλαζάρου που την οδήγησε στο αμερικανικό προξενείο το οποίο βρισκόταν τότε στην Εγνατία (αρ. 107, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Αθανασίου) και στη συνέχεια τη φυγάδευσαν μέσω της παρακείμενης εκκλησίας του Αγ. Χαραλάμπους, σε κοντινό χριστιανικό σπίτι.

Πλήθος μουσουλμάνων άρχισε να μαζεύεται στο Σαατλί Τζαμί, δίπλα ακριβώς στο Κονάκι την έδρα του βαλή, όπου βρίσκεται το σημερινό Διοικητήριο.
Τα πνεύματα ήταν τεταμένα από τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και καθώς εκφράστηκαν φόβοι για σφαγές, οι πρόξενοι που βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη σκέφτηκαν να παρέμβουν στο βαλή, για να ζητήσει από τον Νικόλαο Χατζηλαζάρου (αδερφό του Αμερικανού πρόξενου ο οποίος απουσίαζε στην Έδεσσα), να μεσολαβήσει για να παραδώσουν τη νεαρή κοπέλα και να ηρεμήσουν τα πνεύματα.

Οι χριστιανοί κλείνονταν στα σπίτια τους κι ενώ οι εξαγριωμένοι μουσουλμάνοι συγκεντρώνονταν, ο Afred Abbot (αδελφός του Henry Abbot, προξένου της Γερμανίας) πληροφορήθηκε από τη σύζυγο του Χατζηλαζάρου πως η κοπέλα βρισκόταν σε παρακείμενο σπίτι ενός χριστιανού. (συνεχίζεται)

Κείμενο – Φωτογραφία: Tommy Courtis