Ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας Θεσσαλονίκης

Ξεκινά από σήμερα η μελέτη ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας Θεσσαλονίκης, η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός 12 μηνών, από την υπογραφή της.

Η σύμβαση για την ανάθεση της μελέτης ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας στη σύμπραξη μελετητών που τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο σχετικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων του Δήμου Θεσσαλονίκης, υπογράφηκε σήμερα, μεταξύ του Αντιδημάρχου Αστικού Περιβάλλοντος, Ανδρέα Κουράκη και του νόμιμου εκπροσώπου του Αναδόχου, Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλου.

Η σχετική σύμβαση έχει συνολικό προϋπολογισμό 191.986 ευρώ. Η μελέτη προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός 12 μηνών, από την υπογραφή της. Αντικείμενο της μελέτης, σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού, είναι η απόδοση της Πλατείας στους πεζούς, μέσω του ανασχεδιασμού της ως χώρου περιπάτου και αναψυχής με σύγχρονες αρχιτεκτονικές και αστικές παρεμβάσεις, ο εμπλουτισμός του υφιστάμενου πρασίνου, η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της ιστορίας της Πλατείας και ο μετασχηματισμός της σε είσοδο / πύλη της πόλης από τη θάλασσα.

Η βραβευθείσα μελέτη, σύμφωνα με το Πρακτικό αξιολόγησης της Κριτικής Επιτροπής του διαγωνισμού, επιδιώκει μια ισορροπημένη σχέση της πλατείας με το αστικό περιβάλλον, και την ενοποιημένη αντίληψη του χώρου ως πλατεία, προτείνοντας τη διαμόρφωσή της σε ένα ενιαίο επίπεδο και συνδυάζοντας τη χρήση μαλακών και σκληρών υλικών που αποκλιμακώνονται το ένα μέσα στο άλλο, ενισχύει τη θεατρικότητα της πλατείας στη σχέση της με τη θάλασσα, αναδεικνύει την παρουσία του παραθαλάσσιου τείχους και επιτυγχάνει μια ενδιαφέρουσα αναφορά του ιστορικού διωγμού των Εβραίων συμπολιτών μας με την κατασκευή ενός “κοσμικού” ρολογιού, ενώ παράλληλα δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά του χώρου, στο πράσινο, στον ηλιασμό και στον αερισμό, ενώ τα υφιστάμενα υψηλά δένδρα εμπλουτίζονται και αντιμετωπίζονται ως βασικό δομικό στοιχείο της λύσης.

Το υφιστάμενο Μνημείο του Ολοκαυτώματος θα παραμείνει εντός του χώρου της Πλατείας Ελευθερίας, αλλά προβλέπεται η δυνατότητα μετακίνησής του, για τη βέλτιστη ένταξή του στο συνολικό σχεδιασμό.
Η μελέτη χρηματοδοτείται από το Δήμο Θεσσαλονίκης και θα εκπονηθεί υπό την επίβλεψη των αρμόδιων υπηρεσιών του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Ομάδα Μελέτης:
Αρχιτεκτονική μελέτη: Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος, Κωνσταντίνος
Χαραλαμπίδης
Φυτοτεχνική μελέτη: Παναγιώτα Κούλαλη
Μελέτη Η/Μ: Δημήτριος Μακρής
Σύμβουλοι: Εδουάρδος Κάστρο, Παναγιώτης Τζώνος, Ιωάννης Μέγας

Τι λέει στην πρότασή της η βραβευμένη αρχιτεκτονική ομάδα:

Η Πλατεία Ελευθερίας…

Παλιά ο βυζαντινός λιμένας. Κάποτε η καρδιά του εμπορικού κέντρου της πόλης, το κοσμικό επίκεντρο, το πολυάνθρωπο και πολύγλωσσο θέατρο ιστορικών γεγονότων.

Σήμερα χωρίς κανένα ορατό σημάδι του εαυτού της. Αμήχανο κενό χωρίς ίχνη συλλογικής μνήμης, χωρίς συμμετοχή στην αυτογνωσία της πόλης, χωρίς φιλική συμμετοχή στην καθημερινή ζωή.

Η πρόταση μας θέλει να δημιουργήσει ένα momentum, μέσα στο οποίο η πόλη να ανακαταλάβει την τώρα ακατάληπτη πλατεία της. Η ανακατάληψη θα γίνει με δυο αλληλοσυμπληρούμενες και φαινομενικά αντίπαλες προσεγγίσεις: Τη διαμόρφωση μιας φιλικής αστικής καθημερινότητας και τη μνημειοποίηση χωρίς μνημειακότητα.

1) Το πράσινο είναι, σε όγκο και μορφή, το κυρίαρχο σημάδι της πλατείας. Συμβάλλει συμβολικά στην πρόθεση για μια πράσινη πόλη. Είναι ένα πράσινο που:
– προστατεύει από τον ήλιο και τον βοριά και υποδέχεται τη θερινή μπουκαδούρα, φροντίζοντας για ένα φιλικό μικροκλίμα.
– δεν είναι ούτε τυπικό αστικό πράσινο ούτε μικρογραφία κήπου.
– σημαδεύει με εντυπωτικό εικαστικό τρόπο στη συλλογική αντίληψη τη νέα πλατεία.

2) Η οπτική κατάληψη όλου του χώρου και η επισήμανση του παλιού τείχους, δηλαδή της παλιάς ακτογραμμής, κάνουν αντιληπτικά ενεργό το ιστορικά συνεχές μεταίχμιο μεταξύ ξηράς και θάλασσας, με την αξιοποίηση του σημερινού και την υπενθύμιση του παλιού ορίου.

3) Η εγκλωβισμένη στην αφάνεια ιστορικότητα αναδεικνύεται υπαινικτικά με την εικαστική και ταυτόχρονα χρηστική επισήμανση:
– της πολεοδομικής ιστορίας («κατάκλιση» περιμετρικών όψεων στο δάπεδο, επισήμανση με φωτιστικά των παλιών δρόμων και οικοδομικών τετραγώνων).
– των ιστορικών γεγονότων που βιώθηκαν εκεί (μνημείο ολοκαυτώματος, ηλιακό «ρολόι» με κοσμική υπόμνηση της ημέρας και της ώρας του κάθε γεγονότος).

4) Μια πλατεία που, μαζί όμως με τα παραπάνω, παραμένει μια κανονική αστική πλατεία, σε μια γειτονιά εμπορική και περιοχή αναψυχής, μια πλατεία που συμπεριφέρεται «φυσιολογικά» στους τόσο διαφορετικούς χρήστες της:
– χωρίς να τους επιβάλλει εγκεφαλικά σχήματα αρχιτεκτονικού μεγαλοϊδεατισμού.
– επιτρέποντας τους, όταν κάθονται στην προστασία της, να ξεχνούν, αν θέλουν, την ιστορία και την αρχιτεκτονική.

Οι τέσσερις παραπάνω χειρισμοί συνενώνουν τέσσερις ετερογενείς παραμέτρους σε μια συμπληρωματική συνύπαρξη, σε μια ανασύνθεση, η οποία υπερβαίνει το άθροισμα των μερών της και αποσκοπεί σε μια νέα συνείδηση του τοπικού και του γενικού στην πόλη. Η καινούρια πλατεία είναι όπως είναι και μόνο μετά από ανάλυση μπορεί να οδηγήσει στα εξ’ ων συνετέθη