Γιατί νιώθουμε, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε με τον τρόπο που νιώθουμε;
Η ψυχολογία είναι η επιστημονική μελέτη του νου και της συμπεριφοράς, αλλά ξέρατε ότι υπάρχουν στην πραγματικότητα πέντε διαφορετικές οπτικές γωνίες της ψυχολογίας; Ακολουθούν πέντε πλαίσια που χρησιμοποιούν οι ψυχολόγοι για να απαντήσουν σε αυτές τις ερωτήσεις.
Τα ανθρώπινα όντα είναι συναρπαστικά. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί κάποιοι άνθρωποι μπορούν να θυμούνται ορισμένες ημερομηνίες πραγματικά καλά και άλλοι όχι; Τι είναι αυτό που μας κάνει να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να συμπεριφερόμαστε με τον τρόπο που το κάνουμε;
Η ψυχολογία —η μελέτη του νου και της συμπεριφοράς— μπορεί να ανιχνευθεί ήδη από το 400-500 π.Χ. , ενώ η σύγχρονη ψυχολογία λέγεται ότι ξεκίνησε το 1879 όταν ο Wilhelm Wundt (1832-1920) άνοιξε το πρώτο εργαστήριο ψυχολογίας.
Το εργαστήριο αυτό θα γινόταν το επίκεντρο για όσους ενδιαφέρονται σοβαρά για την ψυχολογία – ανοίγοντας πρώτα τις πόρτες του σε Γερμανούς φιλοσόφους και φοιτητές ψυχολογίας και αργότερα και σε Αμερικανούς και Βρετανούς φοιτητές. Ο στόχος του Βουντ ήταν να καταγράψει τις σκέψεις και τις αισθήσεις και να τις αναλύσει στα συστατικά τους στοιχεία με τον ίδιο τρόπο που ένας χημικός θα ανέλυε τις χημικές ενώσεις, προκειμένου να φτάσει στην υποκείμενη δομή.
Η μελέτη της ψυχολογίας έχει προχωρήσει πολύ, χάρη στον Βουντ και άλλους πρωτοπόρους. Με τα χρόνια, οι ψυχολόγοι άρχισαν να μελετούν όλες τις πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας έως τις λειτουργίες του εγκεφάλου. Τελικά, οι ψυχολόγοι άρχισαν να εξετάζουν τις ίδιες ανθρώπινες συμπεριφορές από διάφορες οπτικές γωνίες, συμπεριλαμβανομένων βιολογικών, ψυχοδυναμικών, συμπεριφορικών, γνωστικών και ανθρωπιστικών προοπτικών. Αυτές έγιναν γνωστές ως οι «πέντε κύριες προοπτικές» στην ψυχολογία.
1. Η βιολογική προσέγγιση
Η βιολογική προσέγγιση της ψυχολογίας επικεντρώνεται στην εξέταση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών μας από μια αυστηρά βιολογική άποψη. Σε αυτή την προσέγγιση, όλες οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές θα έχουν μια βιολογική αιτία.
Αυτή η προσέγγιση σχετίζεται με τη μελέτη της ψυχολογίας με τρεις τρόπους:
1. Συγκριτική μέθοδος: Διαφορετικά είδη ζώων μπορούν να μελετηθούν και στη συνέχεια να συγκριθούν μεταξύ τους. Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη συμπεριφορά.
2. Φυσιολογία: Η μελέτη του τρόπου λειτουργίας του νευρικού συστήματος και των ορμονών, του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου, του τρόπου με τον οποίο οι αλλαγές στη δομή και/ή στη λειτουργία μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα, πώς τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη θεραπεία της κατάθλιψης μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά μας μέσω της αλληλεπίδρασής τους με το νευρικό σύστημα.
3. Διερεύνηση της κληρονομικότητας: Η μελέτη του τι κληρονομούμε από τους γονείς μας (μέσω της γενετικής). Για παράδειγμα, εάν η υψηλή νοημοσύνη κληρονομείται από τη μια γενιά στην άλλη.
Καθένα από αυτά είναι εγγενώς σημαντικό για το πώς μελετάμε την ανθρώπινη ψυχολογία από βιολογική άποψη, και προτείνεται ότι η συμπεριφορά μπορεί να εξηγηθεί σε μεγάλο βαθμό μέσω της βιολογίας.
2. Η ψυχοδυναμική προσέγγιση
Η ψυχοδυναμική προσέγγιση της ψυχολογίας είναι πιο γνωστή για τους δεσμούς της με τον Σίγκμουντ Φρόυντ και τους οπαδούς του. Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει όλες τις θεωρίες στην ψυχολογία που βλέπουν τους ανθρώπους να λειτουργούν με βάση την αλληλεπίδραση ορμών και δυνάμεων μέσα στο άτομο, ιδιαίτερα ασυνείδητα και μεταξύ των διαφορετικών δομών της προσωπικότητας.
Ο Φρόιντ ανέπτυξε μια συλλογή θεωριών (οι περισσότερες από τις οποίες βασίστηκαν σε όσα του είπαν οι ασθενείς του κατά τη διάρκεια της θεραπείας) που αποτέλεσαν τη βάση της ψυχοδυναμικής προσέγγισης.
Η ψυχοδυναμική προσέγγιση μπορεί να περιγραφεί καλύτερα με βασικές παραδοχές ότι:
1. Η συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας επηρεάζονται δυναμικά από ασυνείδητα κίνητρα.
2. Η συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας ως ενήλικες έχουν τις ρίζες τους σε παιδικές εμπειρίες.
3. Κάθε συμπεριφορά έχει μια αιτία, και αυτή η αιτία είναι συνήθως μια ασυνείδητη.
4. Η προσωπικότητα αποτελείται από τρία μέρη (ταυτότητα, εγώ και υπερ-εγώ).
3. Η συμπεριφορική προσέγγιση
Η συμπεριφορική προσέγγιση στην ψυχολογία εστιάζει στο πώς το περιβάλλον και τα εξωτερικά ερεθίσματα επηρεάζουν την ψυχική κατάσταση και την ανάπτυξη ενός ατόμου. Το πιο σημαντικό, εστιάζει στο πώς αυτοί οι παράγοντες μας «εκπαιδεύουν» συγκεκριμένα για τις συμπεριφορές που εκδηλώνουμε αργότερα.
Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν αυτήν την προσέγγιση της ψυχολογίας έναντι άλλων μπορεί να πιστεύουν ότι η έννοια της «ελεύθερης βούλησης» είναι μια ψευδαίσθηση, επειδή όλες οι συμπεριφορές μαθαίνονται και βασίζονται στις προηγούμενες εμπειρίες μας. Με άλλα λόγια, ότι έχουμε ρυθμιστεί να ενεργούμε όπως ενεργούμε, έτσι ώστε τίποτα να μην είναι ποτέ πραγματικά δική μας επιλογή.
4. Η γνωστική προσέγγιση
Η γνωστική προσέγγιση της ψυχολογίας μετατοπίζεται από την εξαρτημένη συμπεριφορά και τις ψυχαναλυτικές έννοιες στη μελέτη του πώς λειτουργεί το μυαλό μας, πώς επεξεργαζόμαστε πληροφορίες και πώς χρησιμοποιούμε αυτές τις επεξεργασμένες πληροφορίες για να οδηγήσουμε τις συμπεριφορές μας.
Αυτή η προσέγγιση εστιάζει σε:
1. Οι διαδικασίες διαλογισμού που συμβαίνουν μεταξύ του ερεθίσματος και της απόκρισής μας στο ερέθισμα.
2. Οι άνθρωποι είναι επεξεργαστές πληροφοριών και όλη η μάθηση βασίζεται στις σχέσεις που διαμορφώνουμε με διάφορα ερεθίσματα.
3. Η εσωτερική νοητική συμπεριφορά μπορεί να μελετηθεί επιστημονικά χρησιμοποιώντας πειράματα που μας δείχνουν πώς αντιδρούμε σε ορισμένα ερεθίσματα.
Με άλλα λόγια, η γνωστική προσέγγιση εστιάζει στο πώς ο εγκέφαλός μας αντιδρά στο περιβάλλον γύρω μας και πώς ο γνωστικός μας εγκέφαλος έχει πολύ συγκεκριμένους τρόπους επεξεργασίας ορισμένων ερεθισμάτων που μπορούν να εξηγήσουν γιατί σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε με συγκεκριμένους τρόπους.
5. Η ανθρωπιστική προσέγγιση
Η ανθρωπιστική προσέγγιση της ψυχολογίας θεωρήθηκε κάτι σαν εξέγερση ενάντια σε αυτό που οι ψυχολόγοι έβλεπαν ως περιορισμούς των συμπεριφοριστικών και ψυχοδυναμικών θεωριών της ψυχολογίας. Είναι η ιδέα ότι πρέπει να προσεγγίζουμε τις ψυχολογικές μελέτες μοναδικά για κάθε άτομο, επειδή είμαστε όλοι τόσο πολύ διαφορετικοί.
Αυτή η προσέγγιση εστιάζει σε:
1. Η ιδέα ότι όλοι έχουμε ελεύθερη βούληση.
2. Η ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι βασικά καλοί και ότι έχουμε μια έμφυτη ανάγκη να κάνουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο καλύτερο.
3. Ότι έχουμε κίνητρο για αυτοπραγμάτωση, ανάπτυξη και ευημερία.
4. Ότι οι εμπειρίες μας είναι αυτές που μας οδηγούν.
Αυτή η προσέγγιση δίνει έμφαση στη μοναδικότητα κάθε ατόμου και κάθε κατάστασης, υποδηλώνοντας ότι οι άλλες μελέτες δεν μπορούν ποτέ να είναι πλήρως ακριβείς, καθώς υπάρχει τόσο ευρύ φάσμα σκέψεων, συναισθημάτων και ανθρώπινων συμπεριφορών που μπορούν να προσαρμοστούν και να αλλάξουν όπως εμείς.
