Χιλιάδες νέες, όμορφες και ελκυστικές γυναίκες, που εξωτερικά έμοιαζαν απόλυτα φυσιολογικές, ζήτησαν οικειοθελώς δουλειά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Ναζιστική Γερμανία. Εκεί, άρχισαν να συμπεριφέρονται ως πραγματικά τέρατα.

Κάποιοι, σίγουρα, θα αναρωτηθούν: «Μα πως είναι δυνατόν, τη μια στιγμή, να ντύνονται υπέροχα και να έχουν μοντέρνα καταπληκτικά χτενίσματα, και την άλλη στιγμή να βασανίζουν, να εξευτελίζουν και να θανατώνουν τους κρατούμενους με τους πιο βίαιους και απάνθρωπους τρόπους;».

Το πιο παράξενο είναι πως οι γυναίκες αυτές ήταν ευτυχισμένες. Τα καλύτερά τους χρόνια ήταν αυτά στη διάρκεια των οποίων διετέλεσαν δεσμοφύλακες στρατοπέδων συγκέντρωσης. Εκεί είχαν μια απόλυτη και καθολική εξουσία επάνω στους κρατούμενους και τη δυνατότητα να κάνουν πράξη την οποιαδήποτε φρικαλεότητα επιθυμούσε ο αρρωστημένος εγκέφαλός τους και, μάλιστα, δίχως καμία συνέπεια.

Εκ των υστέρων, δεν μετάνιωσαν για τίποτα. Σχεδόν λυπόντουσαν που το «πάρτι» τελείωσε. Μετά τον πόλεμο, ελάχιστες από τις γυναίκες αυτές καταδικάστηκαν. Προσποιήθηκαν τα θύματα, είπαν ψέματα και επέρριπταν τις όποιες ευθύνες σε άλλους. Ακριβώς το ίδιο φαινόμενο ζήσαμε και με τους δεκάδες βασανιστές της Χούντας των συνταγματαρχών στην πατρίδα μας…

Η απάντηση για όλα αυτά είναι «απλή». Έχουμε να κάνουμε με ψυχοπαθητικές προσωπικότητες και άτομα που εντάσσονται στην κακοήθη ναρκισσιστική προσωπικότητα. Τα άτομα αυτά λάμπουν εξωτερικά, γοητεύουν και διαθέτουν μια μοναδική ικανότητα να παραπλανούν, να αποπλανούν, να χειρίζονται τους άλλους κατά το δοκούν και να τους προκαλούν σύγχυση και αμφιβολίες, όσον αφορά στην κρίση και στην αντίληψή τους.

Οι κακοήθεις ναρκισσιστές, όπως και οι ψυχοπαθητικές προσωπικότητες, άντρες ή γυναίκες, το φύλο δεν έχει σημασία, μπορούν να δηλητηριάσουν τους πάντες και τα πάντα, ιδιαίτερα όταν το περιβάλλον τούς ευνοεί.

Τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εξεταζόμενα μέσα από μία ψυχολογική οπτική, θα μπορούσαμε να πούμε πως αντικατοπτρίζουν πολύ ξεκάθαρα τις καταστροφικές συνέπειες του τρόπου που μπορεί να ασκήσουν εξουσία άτομα με αυτού του είδους τις προσωπικότητες.

Αυτό δεν αφορά μόνο στους ανθρωποφύλακες των στρατοπέδων συγκέντρωσης ή στο Ναζισμό γενικώς, αλλά σε όλα όσα συνέβησαν και συμβαίνουν σε ολόκληρο τον κόσμο, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο…

Τι σημαίνει η ψυχοπάθεια;
Είναι πολύ σύνηθες, στις μέρες μας, ο όρος «ψυχοπαθής» να χρησιμοποιείται, όταν ένα άτομο συμπεριφέρεται με έναν ψυχρό και μη επιθυμητό κοινωνικά τρόπο. Θα πρέπει, όμως, να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μη μιλάμε για ψυχοπαθείς, αλλά για άτομα με ψυχοπάθεια. Ένα άτομο είναι πολύ περισσότερα πράγματα από τη διάγνωσή του και μόνο. Το ίδιο ισχύει και για όλους όσους έχουν διαγνωστεί με κάποια πάθηση (διαβητικός, καρκινοπαθής κ.ά.).

Ο όρος «ψυχοπάθεια» έχει μακρά παράδοση στην ιστορία της ψυχιατρικής. Καταργήθηκε, όμως, ως διάγνωση γιατί είχε αποκτήσει μια υποτιμητική χροιά, στιγματίζοντας τον χαρακτηριζόμενο. Κατά καιρούς, αποδόθηκαν στην ψυχοπάθεια διάφορες άλλες ονομασίες, όπως «τρέλα δίχως παραλήρημα» ή «ηθική τρέλα».

Τώρα πλέον, ο όρος που χρησιμοποιείται συχνά, αντί της ψυχοπάθειας, είναι «αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας». Πλην του στιγματισμού, ένας επιπλέον λόγος που ο όρος «ψυχοπάθεια» τείνει να αντικατασταθεί από άλλους είναι γιατί, μέχρι και πρόσφατα, λανθασμένα εστιάζονταν στο ίδιο το άτομο, χωρίς να συμπεριλαμβάνει και την προβληματική σχέση του εν λόγω ατόμου με τον περίγυρό του.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Ψυχιατρικό Εγχειρίδιο DSM-5, η ψυχοπάθεια δεν υπάρχει ως ξεχωριστή διάγνωση. Υπάρχει, όμως, η λεγόμενη «αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας», όπως και η «ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας». Εάν κάποιος αναμείξει αυτές τις δύο διαγνώσεις, τότε μπορεί να έχει μία καλή περιγραφή του τι είναι η ψυχοπάθεια.

Η ψυχοπάθεια θεωρείται ως διαταραχή προσωπικότητας και συγκεκριμένα ως υποομάδα της «αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας». Αυτό σημαίνει πως υπάρχει ένα σύνολο προβληματικών στοιχείων προσωπικότητας που δημιουργούν πολλά προβλήματα όχι μόνο σε αυτόν που τα έχει αλλά και στον άμεσο περίγυρό του.

Τα άτομα με ψυχοπάθεια ίσως να μην υποφέρουν ιδιαίτερα τα ίδια αλλά τα στοιχεία της προσωπικότητάς τους θα πρέπει να οδηγούν σε μια κλινικά μετρήσιμη έκπτωση της λειτουργικότητάς τους. Στην περίπτωση αυτή, η κλινική έκπτωση της λειτουργικότητας σημαίνει την ύπαρξη μιας ασταθούς καθημερινότητας, οι όποιες διαπροσωπικές σχέσεις έχουν πολλά προβλήματα και πως το εν λόγω άτομο δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εργασίας και της διαβίωσής του.

Με βάση τα ευρέως χρησιμοποιούμενα διαγνωστικά εγχειρίδια (DSM και ICD), η ψυχοπάθεια σχετίζεται με την δυσκοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (Dissocial personality disorder), ιδιαίτερα στην Ευρώπη, και με την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (Antisocial personality disorder), ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. Η ψυχοπάθεια θεωρείται ως σοβαρότερη διαταραχή από την δυσκοινωνική και αντικοινωνική.

Γενικά χαρακτηριστικά
Τα άτομα με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά βιώνονται, συνήθως, ως πολύ γοητευτικά. Γίνονται εύκολα το επίκεντρο μιας εορταστικής εκδήλωσης σε ένα σπίτι, μπορούν ανατρέψουν με τα επιχειρήματά τους την άποψη του οποιουδήποτε, και έχουν πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία να διηγηθούν.

Αυτά που, επίσης, χαρακτηρίζουν ένα άτομο με ψυχοπάθεια είναι η αίσθηση μεγαλείου, δηλαδή μια υπερεκτίμηση του ποιος είναι και του τι μπορεί να καταφέρει, η ικανότητα να εξαπατούν, η παθολογική χρήση ψεμάτων -για να εντυπωσιάζουν, να αποκτούν πλεονεκτήματα και να μπορούν ευκολότερα να χειρίζονται τους άλλους-, η έλλειψη συνείδησης, η μειωμένη ικανότητα ενσυναίσθησης και μια αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεών του.

Κάποιοι συγκρίνουν τα άτομα αυτά με αράχνες που παγιδεύουν τα θύματά τους στον ιστό τους και, στη συνέχεια, τα απομυζούν στην κυριολεξία από το οτιδήποτε μπορούν να αποκομίσουν (ενέργεια, υλικά αγαθά κ.τ.λ.). Στην πλέον καθαρή της μορφή, η ψυχοπάθεια σημαίνει πως ένα τέτοιο άτομο δεν έχει καμία απολύτως συνείδηση.

Aν και είναι πολύ λίγα τα άτομα αυτά με μια τόσο ακραία μορφή ψυχοπάθειας, οι συνέπειες που μπορεί να έχουν οι πράξεις τους στον περίγυρό τους είναι τόσο σοβαρές ώστε να αποτελούν σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα.

Το άτομο με ψυχοπάθεια ποτέ δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του, δεν επηρεάζεται από αρνητικά γεγονότα και βιώνει σε πολύ μικρότερο βαθμό άγχος, λύπη, ενοχή και φόβο απ΄ότι οι περισσότεροι άνθρωποι. Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση της ψυχοπάθειας.

Η έλλειψη ενσυναίσθησης στα άτομα με ψυχοπάθεια
Οι ολοένα αυξανόμενες γνώσεις γύρω από τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου φωτίζουν, μεταξύ άλλων, και τις γνώσεις μας αναφορικά με την έλλειψη ενσυναίσθησης ενός ατόμου, κάτι που μπορεί να βοηθήσει και στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της.

Ως παράδειγμα περί αυτού, είναι μια σχετικά πρόσφατη ολλανδική έρευνα στην οποία ζητήθηκε από 21 άτομα, που χαρακτηρίστηκαν ως άτομα με ψυχοπάθεια, να δουν ταινίες στις οποίες κάποιοι άνθρωποι έγιναν αποδέκτες πολύ επώδυνων εμπειριών, αλλά και εμπειριών μεγάλης αγάπης.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η δραστηριότητα ενσυναίσθησης του εγκεφάλου των ατόμων αυτών ήταν πολύ χαμηλότερη, συγκριτικά με αυτή άλλων ατόμων χωρίς ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά. Όταν, όμως ξαναείδαν τις ίδιες ταινίες και τους ζητήθηκε να προσπαθήσουν να συναισθανθούν, διαπιστώθηκε πως η δραστηριότητα ενσυναίσθησης του εγκεφάλου τους, τη φορά αυτή, ήταν φυσιολογική.

Το συμπέρασμα που έβγαλαν οι ερευνητές ήταν πως τα άτομα με ψυχοπάθεια μπορούν να έχουν ενσυναίσθηση, εάν πρέπει ή εάν θέλουν. Είναι σαν να διαθέτουν ένα «διακόπτη ενσυναίσθησης» που να ενεργοποιεί ή να απενεργοποιεί την ικανότητα αυτή.

Υπάρχουν, λοιπόν, κάποιες ενδείξεις πως η ικανότητα ενσυναίσθησης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορεί να επηρεασθεί. Προϋπόθεση είναι, όμως, η κατανόηση της αλληλεπίδρασης των διαφόρων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και του τρόπου που επιδρούν κληρονομικότητα και περιβάλλον.

Θα ήθελα, όμως, να εκφράσω και μία προσωπική άποψη/προβληματισμό. Τα ίδια τα άτομα με ψυχοπάθεια αναφέρουν την ευκολία που έχουν να καταλαβαίνουν τα κίνητρα, τις επιθυμίες και τις προθέσεις των άλλων, δηλαδή, να τους διαβάζουν. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται, επίσης, η δυνατότητα των ατόμων αυτών να «σκανάρουν» τα άτομα στο χώρο που βρίσκονται και να εντοπίζουν αμέσως τα πιο αδύναμα, ευάλωτα και υποβόλιμα, ως υποψήφια θύματά τους.

Αυτό δείχνει, αν μη τι άλλο την ύπαρξη μιας καλής ικανότητας ενσυναίσθησης. Αυτό που λείπει, όμως, είναι η κοινωνική ευθύνη και η παντελής αδιαφορία για τους άλλους, κάτι που οδηγεί στο να χρησιμοποιείται και να αξιοποιείται η ικανότητα ενσυναίσθησης αποκλειστικά και μόνο για το προσωπικό συμφέρον.

Η σχέση με ένα άτομο με ψυχοπάθεια
Στις ερωτικές του σχέσεις, ένα άτομο με ψυχοπάθεια είναι ο άντρας των ονείρων μιας γυναίκας. Ξέρει να σαγηνεύει, κάνει δώρα, είναι χαρισματικό, και πολύ δραστήριο σεξουαλικά. Πολύ γρήγορα, καταφέρνει να οδηγήσει τη σχέση σε γάμο. Από τη στιγμή που μονιμοποιεί τη σχέση, η συμπεριφορά του αρχίζει να αλλάζει δραματικά.

Γίνεται ολοένα και πιο επικριτικό, υποτιμητικό και απαιτητικό. Παύει να δείχνει ενδιαφέρον για το/τη σύντροφό του, γίνεται επιθετικό και βίαιο, στοχεύοντας στα αδύναμα σημεία του άλλου. Ότι και να πεις ή να κάνεις χρησιμοποιείται εναντίον σου. Ότι και να κάνεις, τίποτα δεν είναι καλό και αρκετό, σε σημείο που να αρχίσεις να ενοχοποιείς και να αμφιβάλεις για τον ίδιο σου τον εαυτό.

Πολλοί άνθρωποι μπορούν να ζήσουν ολόκληρη ζωή με ένα άτομο με ψυχοπάθεια, χωρίς ποτέ να αντιληφθούν τη νοσηρότητα της σχέσης αυτής.

Κάποτε, ήρθε στο γραφείο μου ένας άνδρας, αναφέροντας πως πρέπει να έχει αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Η πεποίθησή του αυτή βασίζονταν στην πολυετή και ανελέητη κριτική που του ασκούσε η σύζυγός του για οτιδήποτε έκανε και για την ανεπάρκειά του ως άνδρας και πατέρας.

Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας
Η αλήθεια ήταν εντελώς διαφορετική. Ο συγκεκριμένος άνδρας ήταν ένα πολύ αγαπητό και σεβαστό, σε όλους τους τομείς της ζωής του, πρόσωπο, η δε ψυχολογική εκτίμηση που έγινε δεν έδειξε το παραμικρό στοιχείο που να συνηγορεί για το αντίθετο.

Το μοναδικό του πρόβλημα ήταν η σύγχυση και η παραίτηση που ένιωθε, ως αποτέλεσμα της πολυετούς και αδυσώπητης κριτικής της συζύγου του και του απόλυτου ελέγχου που μπορούσε να ασκεί επάνω του που τον έκαναν να πιστέψει πως είναι ένας κακός άνθρωπος, σύζυγος και πατέρας, πως αυτός ευθύνεται για όλα τα προβλήματα στην οικογένειά του και πως, για το λόγο αυτό, χρειάζονταν οπωσδήποτε ψυχολογική βοήθεια.

Η σύζυγός του τού δημιούργησε σύγχυση, μονοπωλώντας την αλήθεια, καταφεύγοντας στη χρήση ψυχολογικών όρων, για να πείσει για το αληθές των εκτιμήσεών της, και απομονώνοντάς τον. Χρησιμοποιούσε, δηλαδή, τις τρεις γνώριμες και προσφιλείς τεχνικές ενός ατόμου με ψυχοπάθεια ώστε να ελέγχει τα θύματά του.

Αυτό που, αρχικά, νιώθει κάποιος που συμβιώνει με ένα άτομο με ψυχοπάθεια είναι σύγχυση. Αρχίζει να αισθάνεται πως πρέπει συνεχώς να ικανοποιεί την κάθε ανάγκη του άλλου. Με τον καιρό, νιώθει ολοένα και μεγαλύτερη εξουθένωση και απόγνωση. Εάν κάποιος αρχίζει να πιστεύει πως το φταίξιμο για όλα είναι πάντα δικό του, πως ο άλλος, φίλος ή σύντροφος, δεν λέει ποτέ ευχαριστώ όσα και αν του προσφέρει, δεν ζητά ποτέ συγνώμη, αλλά συνεχίζει να απαιτεί, εάν κάποιος αρχίσει να αισθάνεται εγκλωβισμένος, πως χρησιμοποιείται και πως είναι αναγκασμένος να κάνει πράγματα, τότε αυτά αποτελούν σοβαρές ενδείξεις πως πρέπει να φύγει το γρηγορότερο δυνατόν για να σωθεί.

Εκφράσεις του τύπου «Είσαι για ψυχιατρείο», «Είσαι ψυχικά άρρωστος/-η», «Δεν σε βλέπω καλά» κ.ά. είναι προσφιλείς σε άτομα με ψυχοπάθεια και χρησιμοποιούνται συχνά προς έλεγχο προσώπων του άμεσου περιβάλλοντός τους.

Στη σχέση με ένα άτομο με ψυχοπάθεια, δημιουργούνται σταδιακά μοναδικοί κανόνες και ρόλοι που καθιστούν δύσκολο για το θύμα να κρίνει τι είναι σωστό και τι λάθος. Αυτούς ακριβώς τους ιδιωτικούς διαπροσωπικούς «κανόνες», που μόνον οι δύο εμπλεκόμενοι γνωρίζουν, εκμεταλλεύεται στο έπακρο ένα άτομο με ψυχοπάθεια για να ελέγχει απόλυτα τα θύματά του.

Που οφείλεται η ψυχοπάθεια;
Η εξελικτική θεωρία υποστηρίζει πως υπάρχει κάποιος σκοπός που σε μία ομάδα υπάρχουν άτομα που, για παράδειγμα, δεν φοβούνται. Πολλές μελέτες δείχνουν πως η ψυχοπάθεια είναι, σε μεγάλο βαθμό, κληρονομική. Υπάρχουν, για παράδειγμα, έρευνες με διδύμους που δείχνουν πως το χαρακτηριστικό «συναισθηματική ψυχρότητα» είναι, σε ένα ποσοστό 60%, κληρονομικό.

Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν, φυσικά, και περιβαλλοντικοί παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Η κακή φροντίδα, για παράδειγμα, οδηγεί συχνά σε μια ελλιπή ικανότητα ενσυναίσθησης. Χρειάζεται ακόμα πολλή έρευνα για να αποσαφηνιστούν και να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα. Όμως, ακόμα και ένα άτομο, με μια φαινομενικά φυσιολογική παιδική ηλικία, δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να εμφανίσει, παρόλ΄αυτά, ψυχοπάθεια.

Μία αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας δεν εμφανίζεται, στην ενήλικη ζωή, ως κεραυνός εν αιθρία. Οι περισσότερες ενδείξεις μπορούν να παρατηρηθούν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, ακόμα και στη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Ενδείξεις ψυχοπάθειας σε παιδιά πρώιμης σχολικής ηλικίας είναι:

-Επαναλαμβανόμενα και επιπόλαια ψέματα
-Απουσία ενσυναίσθησης και φόβου
-Αντιδραστική συμπεριφορά απέναντι σε γονείς, δασκάλους και κανόνες
-Μονίμως στο επίκεντρο συγκρούσεων, παρά τις υποδείξεις/προειδοποιήσεις
-Κλέβει διάφορα πράγματα από γονείς και άλλα παιδιά
-Ισχυρογνωμοσύνη, επίμονη επιθετική συμπεριφορά, πρωτοστατεί σε περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού και συμπλοκών
-Δεν κρατά υποσχέσεις, γυρίζει έξω μέχρι αργά το βράδυ, δεν τον χωρά το σπίτι
-Βασανίζει, τραυματίζει και θανατώνει ζώα
-Καταστρέφει και βάζει φωτιές

Τα χαρακτηριστικά αυτά, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός ανασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος (π.χ. γονείς με ψυχικά προβλήματα, χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών κ.τ.λ.), αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχοπάθειας αργότερα.

Οι παράγοντες κινδύνου και προστασίας είναι βιολογικοί, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί. Αυτό που καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη του ποιος θα εμφανίσει ή όχι ψυχοπάθεια είναι οι πολύ διαφορετικές εξελικτικές πορείες που μπορεί να υπάρξουν. Για ορισμένους, μπορεί να είναι κάποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες που οδήγησαν στην ψυχοπάθεια, ενώ για κάποιους άλλους διαφορετικοί, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις οργανικές παθήσεις.

Πόσο ταιριάζει η γενική εντύπωση περί ψυχοπάθειας με την πραγματικότητα;
Συχνά, τα άτομα με ψυχοπάθεια περιγράφονται ως κακά και αιμοσταγή τέρατα ή ως άτομα που μπορεί να τα συναντήσει κάποιος στην ανώτατη ιεραρχία κάθε μεγάλης επιχείρησης. Και οι δύο αυτές απόψεις δεν είναι παρά λανθασμένα στερεότυπα. Ο καθένας μας μπορεί να έχει κάποια ψυχοπαθητικά στοιχεία, όπως το να είναι χειριστικός, άφοβος, εγωκεντρικός κ.τ.λ., χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει πως πληροί τα κριτήρια της ψυχοπάθειας.

Ένα άτομο που έχει πραγματικά ψυχοπάθεια εμφανίζει σε μεγάλο βαθμό τα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό πάντα με αποκλίνουσες αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως η μειωμένη ικανότητα ελέγχου παρορμήσεων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η εγκληματική και βίαιη συμπεριφορά. Ο συνδυασμός αυτός είναι η αιτία των σοβαρών προβλημάτων που δημιουργούνται μεταξύ των ατόμων με ψυχοπάθεια και αυτών του άμεσου περίγυρού τους.

Η αντιμετώπιση της ψυχοπάθειας
Δεν υπάρχει συμφωνία απόψεων, όσον αφορά στη δυνατότητα αντιμετώπισης της ψυχοπάθειας. Οι γνώσεις μας, μέχρι στιγμής, είναι περιορισμένες στον τομέα αυτόν. Η εμπειρία δείχνει πως όσο περισσότερο οι διαπροσωπικές σχέσεις ενός ατόμου με ψυχοπάθεια αντικατοπτρίζουν την ύπαρξη ψυχοπαθητικών στοιχείων τόσο δυσκολότερη είναι και η όποια αντιμετώπιση. Κάποιοι μπορεί να βοηθηθούν, ενώ κάποιοι άλλοι όχι.

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που υπάρχουν, όσον αφορά στην αντιμετώπιση της ψυχοπάθειας, είναι πως τα άτομα με τη διαταραχή αυτή δεν θεωρούν πως έχουν κάποιου είδους δυσκολίες ή προβλήματα. Πιστεύουν πως οι άλλοι ευθύνονται πάντα για το όποιο πρόβλημα προκύπτει. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που σχεδόν ποτέ δεν ζητούν κάποια βοήθεια. Χωρίς την ύπαρξη κινήτρου, είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μια θεραπευτική συμμαχία.

Από την άλλη, οι ποινές φυλάκισης ατόμων με ψυχοπάθεια, που έχουν διαπράξει εγκληματικές πράξεις, εμποδίζουν, ενδεχομένως, την περαιτέρω διάπραξη περισσότερων τέτοιων πράξεων, δεν θεραπεύουν, όμως, την ψυχοπάθεια. Η τιμωρία δεν έχει καμία ουσιαστική επίδραση στην προσπάθεια ελέγχου/αποτροπής της. Η έρευνα εξεύρεσης αποτελεσματικών θεραπευτικών μεθόδων της ψυχοπάθειας είναι εντατική σε πολλά μέρη του κόσμου και ίσως κάποια στιγμή να φανεί φως στο μακρύ και σκοτεινό τούνελ της.

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D., Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων, Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης.