Η υπέρταση αποτελεί ένα αρκετά συχνό πρόβλημα υγείας, που πλήττει κυρίως τους ηλικιωμένους αλλά και τους ενήλικες, ακόμη και παιδιά και εφήβους. Αποκαλείται μάλιστα «σιωπηρός δολοφόνος», γιατί μπορεί να μην δίνει συμπτώματα, αλλά ξαφνικά να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν αυξημένη πίεση. Υπολογίζεται ακόμη, ότι η υπέρταση προκαλεί 7,5 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο, το οποίο αντιστοιχεί στο 12,8% των θανάτων.

Τι ορίζεται ως αρτηριακή πίεση;
Αρτηριακή πίεση (Α.Π.) είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών, προκειμένου να εισχωρήσει στους διάφορους ιστούς. Όταν μετράμε την πίεση παίρνουμε δύο τιμές: μια μεγάλη και μια μικρή. Η μεγάλη αναφέρεται στην πίεση, όταν ο καρδιακός μυς συστέλλεται και γι’ αυτό ονομάζεται συστολική και η μικρή, όταν ο καρδιακός μυς χαλαρώνει και ονομάζεται διαστολική.

Φυσιολογικές τιμές είναι κάτω από 120 mm Hg για τη μεγάλη και κάτω από 80 mmHg για τη μικρή και γράφεται 120/80. Πάνω από αυτά τα όρια αυξάνει και ο κίνδυνος για επιπλοκές υγείας. Υπέρταση έχουμε όταν η πίεση είναι επίμονα μεγαλύτερη από ή ίση με 140/90.

Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση υπέρτασης;
Η υπέρταση είναι είτε ιδιοπαθής, όταν είναι άγνωστης αιτιολογίας, είτε δευτεροπαθής, όταν προκύπτει εξαιτίας άλλης νόσου, όπως ο διαβήτης ή η νεφρική νόσος. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της πρωτοπαθούς υπέρτασης είναι γενετικοί και περιβαλλοντικοί.

Από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες οι σημαντικότεροι είναι το αυξημένο σωματικό βάρος, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, διατροφικοί παράγοντες, όπως η υπερκατανάλωση αλατιού, η μειωμένη πρόσληψη καλίου και η κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα και το στρες.

Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε το ρόλο του βάρους, της άσκησης και της διατροφής στην αντιμετώπιση της υπέρτασης.

Απώλεια βάρους και υπέρταση
Έχει βρεθεί ότι όταν έχουμε απώλεια βάρους ίση με 5 κιλά, η πίεση πέφτει κατά 4,4/3,3 mm Hg και όταν η απώλεια είναι μεγαλύτερη, τα αποτελέσματα στη ρύθμιση της πίεσης είναι καλύτερα, σε συνδυασμό πάντα με την αντιυπερτασική αγωγή. Εξίσου σημαντική είναι η διατήρηση ενός υγιούς βάρους. Για τον λόγο αυτό, κάποιος υπερτασικός με πρόβλημα βάρους θα πρέπει να απευθύνεται σε έναν κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο.

Τι άσκηση συστήνεται στα άτομα με υπέρταση;
Ως προς την άσκηση, μια μελέτη έδειξε ότι το περπάτημα μειώνει την πίεση σε ενήλικες κατά 2 mm Hg κατά μέσο όρο. Σε μια δεύτερη μελέτη, σε βρέθηκε ότι η αερόβια άσκηση μείωσε κατά 4 mm Hg την συστολική ΑΠ και κατά 2 mm Hg τη διαστολική ΑΠ, ανεξάρτητα από απώλεια βάρους. Έτσι, συστήνεται 30 με 60 λεπτά ήπιας ή μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα για τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας.

Επηρεάζει η διατροφή την αύξηση της πίεσης;
Η συζήτηση ξεκίνησε με το βαθμό επηρεασμού της διατροφής στην αύξηση της πίεσης και δόθηκαν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα τροφίμων που η κατανάλωσή τους ευθύνεται για την υπέρταση. Στην συνέχεια υπήρξε σχολιασμός για τα μη φαρμακευτικά μέσα που βοηθούν στη μείωση της υπέρτασης, π.χ. μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, επαρκής πρόσληψη καλίου και ασβεστίου, και ο περιορισμός της πρόσληψης νατρίου.

Υπάρχουν μύθοι στα τρόφιμα που μειώνουν την πίεση;
Το επόμενο σημείο σχολιασμού αφορούσε στους μύθους που περιβάλλουν συγκεκριμένα τρόφιμα τα οποία μπορούν από μόνα τους να μειώσουν την υπέρταση. Υπό αυτή την οπτική, δόθηκε η έγκυρη επιστημονική εξήγηση που ισχύει σήμερα, διαλύοντας οποιεσδήποτε λανθασμένες ερμηνείες για τις πραγματικές επιπτώσεις συγκεκριμένων τροφίμων, δίνοντας έμφαση στο πορτοκάλι, το σκόρδο και το τσάι.

Έπειτα, έγινε λόγος για τη σωστή διατροφική συμπεριφορά σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή που πρέπει να ακολουθεί ο υπερτασικός στο θεραπευτικό στάδιο.

Ποια η κατάλληλη δίαιτα στο θεραπευτικό στάδιο της υπέρτασης;
Τέλος, αναλύθηκε διεξοδικά η γνωστή δίαιτα DASH, η οποία εφαρμόζεται σε περιπτώσεις εγκατεστημένης υπέρτασης και δόθηκαν συγκεκριμένες κατευθύνσεις για όλες τις ομάδες τροφίμων που την αποτελούν.

Το βασικό συμπέρασμα που επισημάνθηκε στην εκπομπή ήταν ότι μια σωστή διατροφική συμπεριφορά σε συνδυασμό με κατάλληλο τρόπο ζωής και άσκησης μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά αλλά και θεραπευτικά στην εμφάνιση της υπέρτασης.

Γράφουν η Ελένη Δελβινιώτη, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
και ο Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Med.Sc , PhD c